۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۷, دوشنبه

ريیس مرکز اطلاع رسانی سیاسی آذربایجان گروه‌هاي مذهبي اين كشور را ستون پنجم ايران ناميد

مبارز احمداوغلو ريیس مرکز اطلاع رسانی سیاسی آذربایجان، در 15 مه سال جاري (25 ارديبهشت)، به خبرگزاری "ترند" گفت: دلیل اصلی بیانات اخیر رهبران مذهبی ایران (مبنی بر تخریب مساجد در آذربایجان) و دخالت در امور داخلی جمهوری آذربایجان، مربوط به این است که ایران در آینده‌ای نزدیک نخواهد توانست به آذربایجان در مسئله حل مناقشه قراباغ کوهستانی میانجی‌گری کند.
احمداوغلو گفت: "ایران به طور غیر مستقیم سخن می‌گوید. در مناطق اشغالی آذربایجان مقادیر زیادی تجهیزات نظامی ایران موجود است. در این مناطق در نصب سیستم‌های امنیتی برای ارمنستان کارشناسان ایرانی شرکت کرده‌اند. اگر در آینده نزدیک این مناطق اشغال شده آزاد شود، فعالیت‌های ایران در این مناطق برملا خواهد شد. به همین خاطر ایران افراد مذهبی در آذربایجان را تحریک می‌کند. افراد مذهبیون آذربایجان که به عنوان ستون پنجم ایران در نظر گرفته شده‌اند نه تنها با رهبران مذهبی ایران رابطه دارند، بلکه با سازمان اطلاعات آن کشور نیز همکاری می‌کنند. سازمان اطلاعات ایران با کمک مؤمنان جمهوری آذربایجان و از طريق رهبران مذهبی ایران اطلاعات جمع‌آوری می‌کند".
چند روز پیش آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، تخریب مساجد در آذربایجان را مورد انتقاد شديد قرار داده و به حکومت آذربایجان هشدار داده بود که اگر تخريب مساجد ادامه پيدا کند حکم به "مقاومت" خواهد داد و "هر کس در اين راه کشته شود شهيد است".
اين به اصطلاح کارشناس سیاسی، ضمن تأكيد بر آن كه برای گروه‌هاي مذهبي آذربایجان مسأله مساجد دارای منافع دوگانه است، مي‌گويد: "اولاً آنها می‌خواهند از طریق ایران بر دولت آذربایجان فشار آورند. زیرا که بر اساس دلایل شخصی از حکومت فعلی رضایت ندارند. ثانیاً، مسجد برای آنها راهی برای به دست اوردن پول است". احمداوغلو در پايان سخنان خود خطاب به مراجع بلندپايه ايران گفت: "رهبران مذهبی رسمی ایران باید بدانند، که حمایت از چنین اشخاصی می‌تواند بر روابط ایران و آذربایجان تاثیر منفی بگذارد".

۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۰, دوشنبه

ملاقات رهبر مذهبي ارمنيان عراق با معاون نخست‌وزير اقليم كردستان

اسقف اعظم دكتر "آواك آساطوريان"، رهبر مذهبي ارمنيان عراق با همراهي جمعي از مسئولين خليفه‌گري ارمنيان عراق در تاريخ 6 مي (16 ارديبهشت) ضمن سفر به منطقه اقليم كردستان با آقاي "آزاد برواري"، معاون نخست‌وزير حكومت اقليم ديدار كرده و با وي در مورد مسايل مورد علاقه دو طرف به گفت‌وگو نشست.
معاون نخست وزير اقليم در اين ديدار ضمن اطمينان دادن در مورد آن كه "كليه امكانات حكومت اقليم در اختيار برادران ارمني و ديگر مسيحيان عراق قرار خواهد گرفت"، تأكيد نمود: "دولت اقليم از هيچ كوششي براي آسايش هموطنان ارمني در منطقه دريغ نخواهد ورزيد".
اسقف آساطوريان نيز در اين ديدار ضمن تشكر و قدرداني از برخورد صميمانه مسئولان حكومت اقليم با ارامنه، خواهان ادامه اين همكاري‌ها و ريشه دواندن برادري‌ها مابين دو قوم كهن گرديد.

۱۳۸۹ اردیبهشت ۱۹, یکشنبه

كردستان عراق؛ تلاش براي پيشرفت

نقش ارامنه در پيشرفت كردستان عراق كم، اما در عين حال تأثير گذار است.
حكومت اقليم كردستان (عراق) براي پيشرفت اين منطقه تلاش گسترده‌اي را آغاز كرده است. از جمله فعاليت‌هاي چشم‌گيري در عرصه صنعت و مسكن در حال انجام است.
كردستان عراق كه از ساليان دور عرصه تاخت و تاز نيروهاي متخاصم بوده و بلاطبع فرصت رشد را از دست داده اينك توسط حكومت اقليم سعي در به روز شدن خود دارد و در اين راه از شركت‌هاي داخلي و خارجي و به خصوص جمهوري اسلامي ايران براي حضور فعال در اقليم دعوت به عمل آورده است، اما بر خلاف ارتباطات فرهنگي سياسي شركت‌هاي ايراني چنان كه بايد از اين امتياز استفاده نمي‌كنند و عرصه را به شركت‌هاي تركيه‌اي واگذار كرده‌اند.
جنگ‌هاي جاري در كردستان عراق از سال 1961 لغايت 2003 ميلادي و نيز سياست‌هاي دولت‌هاي عراق طي آن سال‌ها در عقب نگاه داشتن اين منطقه به لحاظ علمي، فني و صنعتي امروزه حكومت اقليم را به تلاش مضاعف وا داشته تا طي برنامه‌هايي دقيق و محاسبه شده براي پيشرفت آن تلاش نمايند.
از جمله برنامه‌هاي جكومت اقليم براي رشد منطقه انبوه‌سازي مسكن، ايجاد طرح‌هاي توليدي، ارايه تسهيلات بانكي، زمين بلاعوض به سرمايه‌گذاران در اين منطقه مي‌باشد.
همچنين حكومت اقليم در نظر دارد در مناطق هم مرز خود با جمهوري اسلامي ايران به احداث كارخانه‌هاي صنايع غذايي، آشاميدني، آب تصفيه شده و ديگر نوشيدني‌ها منجمله ماءالشعير، صنايع كنسروسازي، رب گوجه فرنگي، روغن‌هاي خوراكي نباتي از زيتون، آفتاب گردان و ذرت و همچنين صنايع توتون سازي اقدام نمايد. و نيز در حيطه صنايع سبك و نيمه سنگين مانند توليد ميلگرد فولادي از ضايعات آهني و كارخانه توليد سيمان و همچنين احداث مجتمع‌هاي فروشگاهي و هتل‌سازي و مراكز تفريحي سياحتي كه باعث اشتغال‌زايي و نيز جذب سرمايه‌هاي خارجي شوند را مد نظر دارد.
از سويي در گفت‌وگوهاي ميان اربيل و بغداد، مسيولين حكومت اقليم و حكومت مركزي عراق همواره مساله ميزان برداشت منطقه از درآمدهاي نفتي بر اساس جمعيت و جلب كمك‌هاي بين‌المللي براي پروژه‌هاي زيربنايي براي محدوده اقليم مطرح مي‌شود. و نيز ضرورت احداث كنسول‌گري‌هاي خارجي در شهر اربيل در قبال حضور سفارت‌خانه‌هاي آنان، در بغداد مورد تأكيد بوده است.
حضور ارامنه در اقليم نيز هرچند به لحاظ كمي فعلاً چندان چشمگير نيست، اما به نظر مي‌رسد با توجه به نوع فعاليت، حضور آن‌ها داراي اهميتي كيفي است. "سركيس آقاجانيان"، معاون نخست وزير و وزير دارايي سابق حكومت اقليم كردستان و "آرسن سركسيان" رييس اتاق بازرگاني اربيل و بقيه كارشناسان ارمني نقش به سزايي در رشد منطقه ايفا مي‌كنند. و اميد مي‌رود نتايج فعاليت ايشان اين دو قوم كهن منطقه را بيش از پيش به هم نزديكتر كند.

۱۳۸۹ اردیبهشت ۱۴, سه‌شنبه

مساله شناسايي واقعيت نژادكشي ارمنيان

مقاله زير بخشي از گزارشي است كه درسال 2004 (1383) توسط كميته تحقيق نژادكشي ارمنيان در هلند تهيه، تنظيم و در نوامبر همان سال در هلند و سوئد انتشار يافت. نظر به اين كه از آن زمان تحولاتي در منطقه و جهان در ارتباط با اين موضوع به وقوع پيوسته است، اين به مناسبت نودوپنجمين سالگرد اين فاجعه عظيم انساني توسط نويسنده به روز شده كه در معرض استفاده هم‌ميهنان‌مان قرار مي‌دهيم.
آرسن نظريان
مسؤل كميته تحقيق سوم ارديبهشت 1389 برابر با 23 آوريل 2010 امپراطوري عثماني در اواخر قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم

ظهور ايدئولوژي پان‌تركيسم- پان‌تورانيسم حزب اتحاد و ترقي (تركهاي جوان)، عاملان اصلي نژادكشي ارمنيان
گر چه عثماني‌ها درشرق با برخورد به امپراطوري صفوي متوقف شده و بر سر جاي خود نشانده شدند، لكن در اروپا به پيشروي ادامه داده وتا دروازه‌هاي وين پيش رفتند. پس از شكست قطعي دربرابر نيروهاي متحد اروپايي درسال 1683 ميلادي، تركها تدريجاً شروع به عقب نشيني نموده و ظرف چند قرن تقريبا كليه متصرفات‌شان را در اروپا از دست دادند. از اين گذشته شيرازه داخلي امور امپراطوري نيز از هم گسيخته شد و كليه تلاش‌هاي داخلي و بين‌المللي براي ترميم امور بي‌نتيجه ماند، به طوري كه دولت عثماني به "مرد بيمار اروپا" شهرت يافت.
از اواخر قرن نوزدهم ميلادي، جور و ستم دستگاه فاسد امپراطوري عثماني نسبت به اتباع خود و به خصوص مظالم سلطان عبدالحميد دوم بر اتباع ارمني امپراطوري شدت يافت. عبدالحميد به دو طريق مي‌كوشيد ارمنستان غربي (آناتولي، شرق تركيه امروزي) را از سكنه بومي آن خالي سازد:
اول، از طريق اسقرار ماليات‌هاي سنگين و طاقت فرسا، كه نهايتاً منجر به فرار يا مهاجرت روستاييان مي‌شد.
و دوم، با تحريك احساسات مذهبي عشيره‌هاي كرد و چركس عليه ارمنيان و تشويق آنها به حمله به روستاهاي ارمني‌نشين و غارت و چپاول سكنه ارمني، قتل و يا وادار كردن آنها به كوچ اجباري.
مداخله دول اروپايي براي انجام اصلاحات در دستگاه امپراطوري منجر به اعلام فرمان "تنظيمات" گرديد، لكن تغييري اساسي در دستگاه فاسد امپراطوري به وجود نيآورد.
در اوايل قرن بيستم گروهي روشنفكر ترك اقدام به تاسيس حزب "اتحاد و ترقي" نمودند كه بعدها به "تركهاي جوان" معروف گرديد. اين حزب با شعار "اتحاد و برادري" توانست با ايجاد خيزشي همگاني درسالهاي 1908 و 1909، كه طي آن از كمك همه جانبه ارمنيان و سازمان‌هاي ارمني نيز برخوردار شد، سلطان عبدالحميد را خلع نموده و قدرت را در كشور به دست بگيرد.
بعد از به قدرت رسيدن اما، تركهاي جوان همه وعده و وعيدهاي خود را فراموش كرده و اقدامي در جهت بهبود اوضاع عمومي كشور و به خصوص ترميم وضعيت خطير ارمنيان، كه مدام در معرض تجاوز عشيره‌هاي كرد و حكام ستمكار دولتي بودند، به عمل نيآوردند. تدريجاً معلوم شد كه منظور تركهاي جوان از شعار "اتحاد و برادري" مستحيل شدن ملل غير ترك امپراطوري در ميان تركها و تشكيل دولت يك دست تركي بود. به همين جهت، راجع به حقوق داخلي- قومي ساكنان غير ترك اصلاً حاضر به گفت‌وگو نبودند و به عكس، با خشونتي كه يادآور اعمال سلطان عبدالحميد بود، شروع به سركوب اعتراضات مردمي نمودند.
دولتهاي اروپايي، از جمله روسيه و انگلستان، گر چه هشدارهايي در رابطه با ارمنيان به دولت تركيه مي‌دادند، لكن منافع خود آنها، به خصوص انگلستان، در امپراطوري عثماني و نيز رقابتهاي في‌مابين خودشان مانع از اقدام جدي براي اجبار تركها به پايان دادن به مظالم عليه سكنه ارمني مي‌شد. تركهاي جوان با علم به اين موضوع، درصدد بر آمدند كه مساله ارمني را با قلع و قمع كامل ارمنيان در سطح امپراطوري حل نمايند، به نحوي كه، به زعم خودشان، ديگر مدعي و موجبي براي درخواست اصلاحات وجود نداشته باشد. عاملي كه به ويژه آنها را به سوي اين "راه حل" سوق مي‌داد، اين بود كه سردمداران حزب اتحاد و ترقي، با الهام از ايده‌هاي پان‌تركيستي- پان‌تورانيستي، هدف دور دست احياي امپراطوري عثماني را دنبال مي‌كردند، امپراطوريي كه از درياي آدرياتيك تا ديوار چين را مي‌بايست در بر گيرد. در اين ميان، اولين و مهمترين مانع در راه اجراي اين نقشه ارامنيان و ارمنستان بودند.
جنگ جهاني اول اين فرصت را در اختيار تركهاي جوان قرار داد تا طرح‌هاي پان‌تركيستي خود را به مورد اجرا گذارند. براي اين طرح‌ها، سران حزب اتحاد و ترقي ماه‌ها جلسه تشكيل دادند و برنامه‌ريزي كردند.
در زير گزيده‌هايي از نقطه‌نظرات اعضاي كميته مركزي اين حزب را درجلسه‌اي سرّي كه دو ماه قبل از آغاز قتل‌عام درباره چگونگي اجراي كشتارها تشكيل شده بود، را در معرض توجه قرار مي‌دهيم. اين گزيده‌ها از كتاب "زواياي تاريك انقلاب عثماني"، نوشته "مولان‌زاده رفعت"، روزنامه‌نگار ترك و از اعضاي حزب اتحاد و ترقي برگرفته شده است. مولان‌زاده رفعت با شركت در جلسات سرّي حزب از تصميم گيري‌ها، نحوه فعاليت و سياست‌گذاري‌هاي آن كاملا آگاه شده بود .او به دليل مخالفت با سياست‌هاي حزب از آن اخراج و چند سال در تبعيد به سر برد. بعدها نيز به جرم توطئه عليه "مصطفي كمال پاشا"، (آتاترك) محكوم شد و بالاخره در سال 1920 در شهر حلب (سوريه) درگذشت.
"دكتر ناظم: بهتر است خوب بيانديشيم. ما با چه انگيزه‌اي انقلاب كرده‌ايم، هدف ما چه بود؟ به زير كشيدن عوامل سلطان عبدالحميد از اريكه قدرت و تكيه زدن بر جاي آنها؟ من اينطور فكر نمي‌كنم. من به قصد احياي تركيسم رفيق و برادر شما شدم. زيستن تركها منحصرا وحكمفرمايي آزاد و مستقل آنها بر اين سرزمين آرزوي من است. بگذار عناصر غيرترك، از هر مليت و مذهبي كه هستند نابود شوند. اين سرزمين را بايد از همه عناصر غيرترك پاكسازي نمود. مذهب نزد من هيچ ارزشي ندارد. مذهب من توران است.
دكتر بهاءالدين شكير: (با پوزش از چاپ الفاظ توهين‌آميز به مقدسات اديان مختلف- مترجم) وقتي فردي مفلك چون موسي، بيكاره‌اي چون عيسي و يتيمي چون محمد توانستند مذهبي در جهان پايه‌گذاري كنند، چرا روشنفكران با اراده‌اي چون ما نتوانند مذهب توران را بنيان نهاده و گسترش دهند.
حسن فهمي: چنان‌كه گفته شد نبايد بين پير و كودك و زن و ناتوان تبعيض قايل شد. همه را بايد ريشه كن كرد. من يك راه حل ساده براي نابودي (ارمنيان) به فكرم رسيده كه با اجازه حضار توضيح مي‌دهم. ما اينك درحال جنگ هستيم. جوانان ارمني قادر به حمل اسلحه را به خط مقدم جبهه‌ها اعزام مي‌كنيم و در آنجا آنها را از روبرو در مقابل آتش روس‌ها و از پشت در ميان آتش نيروهاي خودي قرار مي‌دهيم و قلع و قمع‌شان مي‌كنيم. در مورد افراد ناتوان چون پيران و زنان و كودكان كه در خانه مي‌مانند نيز دستور مي‌دهيم كه معتمدين ما نابودشان كنند، دار و ندارشان را غارت ودختران‌شان را بربايند. اين روش مناسب به نظر مي‌رسد.
شكري: شك نبايد داشت، كه (پاره‌اي از) مردم مسلمان به نگهداري و محافظت از برخي از ارمنيان اقدام خواهند كرد. جلوگيري از اين اقدام بدون اجبار مردم مسلمان و حتي با تمايل آنها امكان‌پذير است. روشي كه در عصر تفتيش عقايد در اسپانيا عليه يهوديان و اعراب به كار گرفته مي‌شد به ذهنم خطور كرد. اين روش را ما هم مي‌توانيم اختيار كنيم. آماده كردن مقدمات مهاجرت اجباري ارمنيان طبعاً سه چهار روز فرصت مي‌خواهد. ما به طور رسمي اعلام مي‌كنيم هر كس كه در اين حين به دين اسلام بگرود، از تبعيد معاف خواهد شد. ما از اين كار دو سود خواهيم برد. اول اين‌كه در بين تبعيدي‌ها اين باور ايجاد خواهد شد كه خطري زندگي‌شان را تهديد نمي‌كند و به جاي آن‌كه ثروت‌شان را در جايي مدفون كنند، آنرا به همراه خود خواهند برد، كه در اين صورت غنيمت نفرات "تشكيلات مخصوصه" ما پربارتر شده و آنها را در ادامه كارشان جري‌تر و مصمم‌ترخواهد ساخت.
ثانياً، با اين كار تعصب مسلمانان برانگيخته شده و به جاي حمايت از همسايگان ارمني خود آنان را به اسلام دعوت خواهند كرد و در صورت رد پيشنهادشان به دشمني با آنها برخواهند خاست. بدين ترتيب اقليت كوچكي از ارمنيان باقي خواهد ماند كه به اسلام نگرويده‌اند كه پاك‌سازي آنها نيز كار بسيار ساده‌اي خواهد بود.
دكترناظم: با اصول مسأله موافقت شد. موردي ديگر براي مشورت باقي نمي‌ماند. حال پس از ديدار با طلعت بايد وارد عمل شويم ..."
دولت با نظر هيأت سه نفره اجرايي موافقت نموده و با آزاد كردن كليه جنايتكاران زنداني، آنان را به "تشكيلات مخصوصه" سپرد كه به نقاط مورد نظر اعزام گرديدند.
طلعت پاشا، وزيركشور هم امريه نهايي مربوط به كوچ اجباري ارمنيان را به ولايات صادر و مركزيت حزب اتحاد و ترقي نيز كليه شعب و بازرسين خود را از موضوع مطلع كرد.
طلعت در متن امريه‌اش، با اشاره به اعتراضات ارمنيان به دولت و مطالبه اصلاحات، كمك به ارتش روسيه و شورش‌هاي آنها در نقاط مختلف كه باعث كندي عمليات ارتش شده است، همچنين براي دفاع از كشور و دين مقرر داشته كه تا پايان جنگ كليه افراد و آحاد ارمني بدون استثناء و تا آخرين نفر از زنان، كودكان، ناتوانان و پيران مجبور به ترك منطقه جنگي شوند و در منطقه "ديرالزور" در ايالت حلب اسكان داده شوند. وي همچنين دستور سري زير را به طور جداگانه به واليان ابلاغ نمود:
"براي پيش‌گيري از تهديد ارتش و به مخاطره انداختن امنيت كشور ازسوي ارمنيان، مسؤلين سياسي- نظامي كشور جابه‌جايي و تبعيد كلي ايشان از مناطق مسكوني‌شان را به ديگر نقاط كشور ضروري تشخيص داده‌اند و دولت نيز دستور لازم را صادر نموده كه اجراي سريع آن از اهميت زيادي برخوردار است. در واقع، حكومتي كه اينك در حال جنگ است و براي حفظ موجوديت خود جان هزاران فرزند خويش را در جبهه‌ها فدا مي‌كند، در عين حال از كليه شهروندان خويش بيش از هر زمان ديگر انتظار ياري به ميهن را دارد. در مورد كساني كه از درون حكومت را مشغول و از پشت به آن ضربه مي‌زنند، اتخاذ و اجراي كامل چنين تصميمي طبيعي و حق قانوني آن مي‌باشد. لذا، دستور به اجراي جدي اين امريه داده مي‌شود." غير از اين امريه، وزير كشور بخشنامه‌اي نيز به تاريخ 13 رجب 1333 (قمري) مصادف با 14 مه 1915 در سه ماده به شرح زير براي مسئولين استانها ارسال كرد:
"ماده اول- هر گاه و به هر شكل، مردم عليه فرامين دولتي و اقدامات و تدابير مربوط به برقراري نظم و عدالت در كشور شورش كرده و به مقاومت مسلحانه عليه آن بپردازند، نيروهاي انتظامي، ارتش و گروه‌هاي مستقل حق دارند و بايد شديداً به مقابله با آنها پرداخته و شورش را سركوب و عاملان آن را تنبيه نمايند.
ماده دوم- فرماندهان نظامي و گروه‌هاي مستقل بنابر تشخيص خود، مي‌توانند اهالي روستاها و گروه‌هاي روستايي را كه به خيانت و جاسوسي آنها شك مي‌برند، به صورت فردي يا جمعي به ديگر نقاط كشور منتقل و اسكان دهند.
ماده سوم- مواد اين بخشنامه از تاريخ انتشار قابل اجرا مي‌باشد.

اجراي قتل‌عام
بدين ترتيب سران حزب اتحاد و ترقي نقشه خود را از فرداي شروع جنگ جهاني اول به مرحله اجرا گذاردند. ابتدا تمامي سكنه مسيحي، اعم از ارمنيان، يوناني‌ها و آشوري‌ها را مشمول كوچ اجباري و آماج قتل و غارت قرار دادند. ليكن، از آنجا كه دولت يونان به كشتار يوناني‌ها اعتراض كرد، ترك‌ها توجه خود را روي ارمنيان متمركز ساختند.
دولت تركيه در كنار دولت‌هاي آلمان و اتريش وارد جنگ شده بود. تمام جوانان و مردان ارمني 18 تا 52 ساله به خدمت فرا خوانده شدند. اينها را، كه تعدادشان به چند صد هزار نفر مي‌رسيد، ابتدا "در پشت جبهه" به كارهاي شاق گماشتند و سپس، درطول جنگ، تدريجا در دسته‌هاي 100- 50 نفري به بيابان‌ها هدايت كرده و تيرباران كردند.
سپس، در شب 24 آوريل 1915، به طور ناگهاني و همزمان حدود هشتصد نفر از روشنفكران، نويسندگان، هنرمندان، رهبران روحاني و سياسي ارمني، از جمله نمايندگان مجلس، در شهر استانبول دستگير و به نقاط نامعلوم تبعيد شدند. عمليات دستگيري و تبعيد در استانبول چند شب متوالي ادامه يافت. طبق آمار پروفسور "تانر آكچام"، مورخ شهير ترك، در فاصله شب 24 تا 27 آوريل 1915، تعداد 2345 نفر از رهبران سياسي و مذهبي ارمنيان در استانبول دستگير شدند كه اكثرشان به قتل رسيدند. پس از تسويه حساب با رهبري، نوبت به عامه مردم رسيد.
از آنجا كه اين عمليات، بر اساس دستورات سرّي دولت و به طور محرمانه صورت مي‌گرفت، اخبار از نقاط شهري به ولايات و روستاها راه نمي‌يافت و اكثر ساكنان اين مناطق از وقايع و رويدادهاي جاري مربوط به قتل‌عام به سختي مطلع مي‌شدند.
از ماه مه به بعد، طبق دستور دولت، واحدهاي ارتش و نفرات "تشكيلات مخصوصه"، متشكل از زندانيان و جانياني كه به همين منظور از بند رها شده بودند، به جان مردم بي‌پناه افتادند. اهالي روستاها را، كه غير از زنان، كودكان و سال‌خوردگان كسي نمانده بود وادار به ترك خانه و كاشانه نموده و در كاروان‌هاي طويل پياده به سوي بيابان‌ها و صحاري سوريه راندند. اين كاروان‌ها در طول راه آماج حملات عشيره‌هاي كرد و واحدهاي "تشكيلات مخصوصه" مي‌گرديدند، زنها مورد تجاوز قرار مي‌گرفتند، كودكان ربوده مي‌شدند و دار و ندار آنها غارت مي‌شد. بدين ترتيب، اكثر تبعيدي‌ها در راه از گرسنگي، مرض، فرسودگي و يا تير مهاجمين جان باختند.
طبق شواهد و آمار مآخذ مختلف، حدود يك ميليون‌ونيم نفر از ساكنان ارمني امپراطوري عثماني در طول سالهاي جنگ جهاني اول قرباني نقشه‌هاي پان‌تركيستي شدند. دولت تركيه مدعي است كه اين تعداد مبالغه‌آميز است و حداكثر آنرا سيصد تا ششصد هزار ذكر مي‌كند.
با وجود اينكه عمليات قتل‌عام، حتي‌المقدور به صورت سري انجام مي‌گرفت، ليكن با توجه به سطح وسيع آن پنهان نگه داشتن آن به مدت طولاني امكان پذير نبود. درميان ماموران و وابسته‌هاي نظامي و غير نظامي دول اروپايي، از جمله اتريش و آلمان در تركيه، بودند كساني كه از نزديك شاهد اين جنايات بودند و در اين مورد نزد دولت‌هاي خود اعتراض هم كردند. همين‌طور، تعداد نه چندان اندكي كه موفق به فرار شدند، اخبار اين جنايات را به دنياي خارج برده و جهان را از آنچه بر سكنه ارمني امپراطوري عثماني مي‌گذشت آگاه ساختند.
پس از آن‌كه اخبار قتل‌عام ارمنيان به گوش متفقين، كه عليه آلمان، اتريش و تركيه در حال جنگ بودند رسيد، رسما در 24 مه 1915، رهبران دولت تركيه را مسوول اين جنايات شناخته و اعلام نمودند آنان پس از جنگ به جرم جنايت عليه بشريت محاكمه و به اشد مجازات خواهند رسيد. لكن اين اعتراضات و تهديدها به جايي نرسيد و ترك‌ها نقشه خود را بدون مانعي تا پايان به اجرا در آورده و ارمنستان غربي را از صاحبان اصلي آن تخليه نمودند.
لازم به ذكر است كه در طول جنگ، در مناطقي كه سكنه ارمني آن به موقع از طريق فراريان و آوارگان بويي از نقشه قتل‌عام مي‌بردند و يا خبري در اين زمينه به آنها مي‌رسيد، دست به مقاومت مي‌زدند. با وجود اين‌كه دولت تمام مناطق ارمني‌نشين را خلع سلاح كرده بود، با اينحال در مناطقي مثل زيتون، وان، اورفا و ساسون، مردم با سازماندهي محلي به دفاع از خود برخاسته و تلفاتي نيز به نيروهاي مهاجم وارد آوردند. و در پاره اي از موارد نيز توانستند جان سالم به در برند.

شهادت روشنفكران، نويسندگان و سياستمداران ترك
"واقعيتي محرز است كه قتل‌عام ارمنيان به دستور كميته مركزي حزب اتحاد و ترقي برنامه‌ريزي شده و به مورد اجرا گذاشته شده است، قتل‌عامي كه جهان را به لرزه در آورد و در تاريخ بي‌همتا بود".
"علي كمال بيگ"، وزير كشور تركيه در سال 1919
روزنامه "صباح"، چاپ تركيه، مورخ 28 ژانويه 1919
"من همه را مي‌كشم. من بايد تمامي اعضاي حزب "اتحاد و ترقي" را از ميان بردارم. هم اينان بودند كه با سياست‌هاي ننگين خود بيش از يك ميليون مسيحي را به سوي كوچ اجباري و هلاكت سوق دادند".
"مصطفي كمال پاشا"، (آتاترك)، بنيان‌گذار جمهوري تركيه
در مصاحبه با نشريه "لوس آنجلس اگزمين" به سال 1926
"قتل‌عام ارمنيان لكه ننگي است بر دامان دولتمردان تركيه و پيشاني ملت ترك، كه زدودن آن محال است".
"دكترناظم حكمت"، نويسنده معروف ترك

شهادت نويسندگان، دانشمندان و شخصيت‌هاي جهاني
"... تركها از آنجا گذشته‌اند. اينك در آنجا همه چيز ويران و نابود گشته است. همه جا غم و سوگواري است...".
"ويكتورهوگو"، نويسنده شهير فرانسوي
"ارمنستان نابود شد، اما بار ديگر متولد خواهد شد. خون كمي كه در رگ‌هاي آن باقي مانده بيسار گران‌بهاست، خوني كه نسلي قهرمان را پرورش خواهد داد. ملتي كه نمي‌خواهد بميرد، زنده خواهد ماند".
"آناتول فرانس"، نويسنده نامدار فرانسوي
"خاطره تراژدي ارمنستان در اواخر قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم هنوز در يادها زنده است. كشتارهاي استانبول، ساسون و آن قصاوت‌‌هاي بي‌سابقه و بي‌تفاوتي ننگ‌آميز "اروپاي متمدن" در قبال كشتار "برادران مسيحي" خود، چپاول ثروت‌ها و اموال كليساي ايشان و وحشت‌آفريني‌هاي همين سالهاي آخر (20 - 1918) از سوي ترك‌ها ...
يادآوري ابعاد وسيع و كامل اين تراژدي كه بر اين ملت با استعداد و فعال روا گرديد، كاري است بس مشكل".
"ماكسيم گوركي"، نويسنده بزرگ روسي
"دولت تركيه كشتارهاي وحشتناك ارمنيان را سازمان داد و تمام دنيا در اين مورد مي‌دانند و در برابر آن مسئول هستند. دولت آلمان نيز بايد براي اين امر پاسخگو باشد. مگر نه اين‌كه در استانبول، ارتش تركيه را افسران آلماني رهبري مي‌كردند. فقط در آلمان مردم چيزي در اينمورد نمي‌دانند، چرا كه در اين‌جا بر لبان نشريات قفل زده شده است".
"كارل ليبكنخت"، نويسنده و سياستمدار آلماني

"در تاريخ معاصر كمتر ملتي را مي‌توان يافت كه به اندازه ارمنيان قرباني داده باشد، و كمتر كشوري يافت مي‌شود كه خاكش به اندازه ارمنستان به خون رنگين شده باشد ...
در سواحل درياچه "وان"، در جلگه‌هاي دشت "آلاشگرد" و در تمامي نقاط ديگر ارمنستان و آناتولي استخوان‌هاي فرزندان ملت ارمني مدفون است".
"سرگي اورجونيكيدزه"، سياستمدار گرجي

"... از ژوئن 1915 وحشت شروع شد. وحشتي كه نمونه آن را تاريخ تا به حال به خود نديده است. ترك‌ها تصميم گرفته‌اند در بحبوحه جنگ جهاني اول از فرصت استفاده كرده تمامي ارمنيان را از بين ببرند...".
"فردريك نانسن"، دانشمند نروژي
"ترك‌ها افكاري شيطاني در سر مي‌پرورانند و آن نابودي كامل ارمنيان است. در اين باره ما شاهد صدور اعلاميه‌هاي رسمي هستيم. ما از همان آغاز جنگ مي‌دانستيم كه ترك‌ها بدون هيچ شكي به تمام افتضاحات خود لعاب حقانيت خواهند زد. هر روز همان اخبار دهشتناك از ارمنستان تركيه مي‌رسد. اشك‌هاي مادران و كودكان يتيم آواره قادر به بيان آنچه در تركيه مي‌گذرد نيست.
خون به زمين ريخته ارمنيان صلح‌دوست به دست ترك‌ها تنها نشانگر گوشه‌اي از آنچه در ارمنستان تركيه در حال تكوين است مي‌باشد. ترك‌ها تمامي اين جنايات را پشت غبار سياه رنگ و غليظ "جنگ بزرگ" (جنگ جهاني اول) پنهان خواهند كرد و خيلي‌ها نخواهند توانست واقعيت را ببينند ... و فقط آن وقت كه جوي‌هاي به راه افتاده از خون انسان‌ها خشكيد، دانته‌هاي زمان، شكنجه‌ها و رنج‌هاي ميليون‌ها انسان بي‌گناه را به تصوير خواهند كشيد".
"سرگِي م. كيروف"، سياستمدار روس
"يك ميليون تن از ارمنيان، از زن و كودك و پير و جوان به تيغ كشيده شدند، تنها و تنها به اين دليل كه ارمني بودند".
روزنامه "پراودا"، مسكو، شماره 280258، نوامبر 1918
" كشتار ارمنيان به دست ترك‌ها در خلال جنگ جهاني شكلي از شنيع‌ترين شيوه‌هاي جنگ در آسيا و در دوران حيات انساني است. اينك، كشتارها در سطحي بسيار گسترده‌تر از دوران سلطان عبدالحميد انجام مي‌شود".
روزنامه "ديلي كرونيكل"، لندن، جمعه، 6 اوت 1915

"... اطلاعات رسيده مورد بررسي قرار گرفته. وضع اكثر روستاهاي ارمني‌نشين دهشتناك است. بيشتر ساكنين آنها از دم سلاخي شده و يا پس از شكنجه‌هاي فراوان و از فرط گرسنگي هلاك شده‌اند ... ".
روزنامه "نيويورك تايمز"، 2 سپتامبر 1915

شهادت گواهان ايراني
"... مرد و زن، پير و جوان، به جاي كفش با كهنه و كاغذ و ريسمان و طناب براي خود كفش‌هايي درست كرده بودند كه به صورت گهواره كوچكي در آمده بود. دو سه تن ژاندارم سوار بر اسب اين گروه‌ها را درست مانند گله گوسفند به ضرب شلاق به جلو مي‌راندند. اگر كسي از آن اسيران از فرط خستگي و ناتواني و يا براي قضاي حاجت به عقب مي‌ماند، براي ابد عقب مانده بود و ناله و زاري كسانش بي‌ثمر بود و از اين رو فاصله به فاصله كساني از زن و مرد ارمني را مي‌ديديم كه در كنار جاده افتاده‌اند و مرده‌اند و يا در حال جان دادن و نزع بودند...
ابتدا موجب نهايت تعجب ما گرديد. ولي كم‌كم چنان عادت كرديم كه حتي ديگر نگاه هم نمي‌كرديم و الحق كه نگاه كردن هم نداشت. صدها تن از زنان و مردان ارمني را با كودكان‌شان به حال زاري، به ضرب شلاق و اسلحه پياده و ناتوان به جلو مي‌راندند. در ميان مردها جوان ديده نمي‌شد ..."
مشاهدات عيني "سيد محمدعلي جمالزاده"،
نويسنده نامدار ايراني

"... هنوز در گوشه و كنار شهر ارمني‌كُشي با كمال شقاوت و قصاوت ادامه داشت. تروريست‌هاي محله كارگران نفت "چرنو گورود" كه آنها را "قوشچي" مي‌ناميدند، اطفال بي گناه ارمني را كت بسته رديف به زانو مي‌نشاندند و شرط مي‌بستند هر كس بتواند با يك ضربه قمه سر از تن آن فلك‌زده‌ها جدا كند هزار منات يعني يك تومان ناز شست ازديگران بگيرد".
مشاهدات "ديوان بيگي"، سياستمدار ايراني*
دولتها، سازمان‌هاي بين‌المللي و نژادكشي ارمنيان

دولتها، پارلمان‌ها وسازمان‌هاي بين‌المللي بسياري واقعيت قتل‌عام ارمنيان را مورد شناسايي قرار داده و آنرا محكوم كرده‌اند.
در سازمان‌هاي بين‌المللي، اولين بار در سال 1974 در كميته فرعي حقوق بشر وابسته به كميسيون حقوق مدني- سياسي سازمان ملل متحد صحبت از قتل‌عام ارمنيان به عنوان اولين نسل‌كشي قرن بيستم شد.
ساير سازمان‌هاي بين‌المللي كه واقعيت قتل‌عام ارمنيان را مورد شناسايي قرار داده‌اند عبارت‌اند از:
- دادگاه خلق پاريس، آوريل سال 1983- بنيان‌گذاران اين دادگاه بين‌المللي كه قبلا به جنايات جنگ ويتنام رسيدگي كرده بودند، عده اي روشنفكر، ازجمله "برتراند راسل"، "ژان پل سارتر" و غيره بودند. در اين دادگاه، كه رأي آن لازم الاجرا نبود، دولت تركيه نيز دعوت شده بود، ليكن از حضور در آن سر باز زد. دادگاه پس از بررسي و تحقيق در موضوع و استماع شهود رأي به گناه‌كار بودن دولت تركيه عثماني داد. رأي اين دادگاه گرچه ضمانت اجرايي نداشت، ليكن ارمنيان آن‌را پيروزي معنوي مهمي براي خود تلقي نمودند.
- پارلمان اروپا، پس از مباحث طولاني قطعنامه‌اي در ژوييه سال 1987 دال بر شناسايي واقعيت قتل‌عام ارمنيان به تصويب رساند. قطعنامه، البته دولت فعلي تركيه را مسئول جنايات ترك‌هاي عثماني نمي‌دانست، ليكن از دولت تركيه مي‌خواست كه به اين واقعيت اعتراف نموده و باب گفت‌وگو و آشتي را با ارمنيان و هم‌چنين كردها بگشايد. دولت تركيه، اما به اين توصيه‌ها توجهي نداشته و هم‌چنان به سياست ديرينه خود نسبت به ارمنستان ادامه مي‌دهد.
- انجمن بين‌المللي دانشمندان و محققان در مورد نسل‌كشي، در سال 1997 نژادكشي ارمنيان را به اتفاق آرأ به عنوان واقعيت محرز تاريخي تأييد كرد.
- سازمان مخالفان نژادكشي" كه از سال 1998 در شهر فرانكفورت، از جمله، به اهتمام "علي ارتم"، روشنفكر و فعال سياسي ترك در آلمان شروع به فعاليت نموده و اكثراً از تركها و كردهاي مقيم خارج تشكيل شده است، از ملت ارمني به خاطر جناياتي كه دولت تركيه در حق آنان روا داشته پوزش خواست و در سال 2001 با جمع‌آوري بيش از 12000 امضاء در محكوميت نژادكشي راهي ارمنستان شد و طومار را تقديم دولت و مردم ارمنستان نمود. اين سازمان هر ساله در سالگرد قتل‌عام، نمايندگاني براي شركت در مراسم يادبود به ارمنستان اعزام مي‌كند.
- تا كنون بيش از بيست كشور جهان نژادكشي ارمنيان را مورد شناسايي قرار داده و محكوم كرده‌‌اند. اولين كشوري كه واقعيت نژادكشي ارمنيان را به رسميت شناخت اروگوئه (1965) بود، سپس كشورهاي روسيه، فرانسه، لبنان، آلمان، ايتاليا، هلند، يونان، قبرس، آرژانتين، شيلي، بلژيك، سلواكي، سويس، كانادا، لهستان، ليتواني، ونزوئلا، برزيل، واتيكان و اخيراً سوئد اين واقعيت غير قابل انكار تاريخي را به رسميت شناختند.
همچنين پارلمان اروپا، شوراي جهاني كليساها، شوراي كشورهاي آمريكاي جنوبي و نيز 42 ايالت از پنجاه ايالت امريكا، مجلس محلي "كاتالونياي" اسپانيا و مجلس محلي ايالت "نيو ولز" استراليا دست به اين اقدام زده‌اند.
قابل ذكر است كه در برخي از كشورهاي عضو اتحاديه اروپا انكار واقعيت نژادكشي ارمنيان جرم تلقي شده و پيگرد قانوني دارد.
آن چه به ايران مربوط مي‌شود بايد گفت؛ در سال 1380 لايحه‌اي در رابطه با شناسايي قتل‌عام ارمنيان توسط دو نماينده ارامنه شمال و جنوب كشور تقديم مجلس شوراي اسلامي شده كه از سرنوشت آن اطلاعي در دست نيست. و ليكن، قابل ذكر است كه تاكنون چندين مقام عالي‌رتبه جمهوري اسلامي، ازجمله دو وزير و سفير پيشين ايران در ارمنستان از موضع شخصي به قربانيان قتل‌عام اداي احترام نموده و دسته گل نثار بناي يادبود شهدا در ايروان كرده‌اند.
در مورد برخورد دولت ايالات متحده آمريكا با اين واقعيت نيز گفتني است كه تا كنون چندين بار اين مساله به مرحله تصويب مجلس نمايندگان امريكا رسيده است. و ليكن همواره، در لحظه آخر روساي جمهور امريكا از حق وتوي خود استفاده كرده و از تصويب لايحه مربوطه جلوگيري كرده‌اند. ازآنجا كه تركيه هم پيمان مهم امريكا و ناتو به شمار مي‌رود و دولت تركيه حساسيت شديدي نسبت به شناسايي قتل عام از خود نشان مي‌دهد، دولت‌هاي متوالي آمريكا مايل نبوده‌اند اين هم‌پيمان مسلمان خود را در منطقه پرتنش خاورميانه از خود برنجانند. اين بار هم، در مارس گذشته "باراك اوباما"، رييس جمهوري امريكا و وزيرخارجه‌اش، خانم كلينتون، كه هردو تا قبل از انتخاب شدنشان ازطرفداران پر و پا قرص شناسايي نسل كشي ارامنه بودند ، اكنون به دولت تركيه قول داده اند كه تمام مساعي خودرا به كار خواهند بست تا از تصويب لايحه مورد بحث جلوگيري كنند!
در اين ميان، موضع اسراييل در جانبداري از سياست انكار و رد دولت تركيه نيز قابل تامل است. لابي نيرومند يهودي در پشتيباني از دولت دوست و متحد خود، تركيه، هر سال به كوشش‌هاي وسيعي براي جلوگيري از تصويب لايحه نژادكشي ارمنيان در آمريكا دست مي‌زند. حمايت بي چون و چراي اسراييل از سياست‌هاي تركيه اخيراً به دليل انتقاد اردوغان، نخست وزير تركيه از دولت آن كشور طي اجلاس "داووس" در سال 1387 به سستي گراييده است. و نيز زمزمه‌هايي در مورد شناسايي احتمالي واقعيت نژادكشي ارمنيان در مجلس اسراييل به عنوان اقدامي تلافي جويانه شنيده مي‌شود، اما اين گونه برخوردها و استفاده ابزاري از واقعيت نژادكشي ارمنيان در جهت تسويه حساب سياسي از ديدگاه قاطبه ارمنيان اقدامي ناپسند و فاقد ارزش اخلاقي تلقي مي‌شود.

تحولات جديد
در 17 ژانويه 2007 "هراند دينك"، روزنامه‌نگار ارمني تركيه كه از حقوق ارمنيان و نزديكي و تفاهم ميان دو ملت ترك و ارمني دفاع مي‌كرد، در جلوي دفتر روزنامه‌اش توسط يك افراطي ترك به قتل رسيد. در فرداي آن روز صدها هزار نفر از شهروندان عادي ترك به خيابان‌ها ريخته و با فريادهاي "من هراند دينك هستم"، "من ارمني هستم" به نحو تحسين‌برانگيزي حمايت و پشتيباني خود را از هموطنان ارمني‌شان به نمايش گذاشتند. اين واقعه نشان داد كه علي‌رغم دهه‌ها تلاش مذبوحانه و صرف بودجه‌هاي هنگفت براي انكار و تحريف تاريخ و فريب ملت ترك توسط رهبرانش، جامعه مدني تركيه بيدار است و فريب دروغ‌پردازي‌ها و رياكاري‌هاي دولتمردانش را نمي‌خورد.
درسال 2008، به دنبال جنگ روسيه و گرجستان بر سر اوستياي جنوبي و افزايش دورنماي عدم ثبات و ناامني در منطقه، دولت تركيه پيشنهاد تاسيس يك پيمان منطقه‌اي تحت عنوان "پيمان همكاري و امنيت قفقاز"، متشكل از كشورهاي تركيه، گرجستان، ارمنستان، آذربايجان و روسيه را داد. پيشنهاد، با استقبال بيشتر كشورهاي ياد شده از جمله ارمنستان مواجه گرديد، معهذا، در توانايي تركيه در به تحقق رساندن چنين پيماني ترديدهايي وجود داشت و تاكنون هم اقدام عملي چنداني در اين راستا انجام نگرفته است.
سپس، درسال 2009، با وساطت دولت سوئيس، دولتين ارمنستان و تركيه تصميم به برقراري مجدد روابط ديپلماتيك گرفتند. از جمله شروط اين توافق‌نامه گشايش مرزهاي بين دو كشور است كه از زمان منازعه قراباغ توسط تركيه با هدف محاصره اقتصادي و سياسي ارمنستان بسته شده است. اين توافق، در ضمن مورد استقبال و تاييد قدرت‌هاي بزرگ و منطقه‌اي، از جمله جمهوري اسلامي، واقع شده است. گر چه، مقاوله‌نامه (پروتكل) اين توافق به تصويب دادگاه قانون اساسي ارمنستان رسيده، اما دولت تركيه، از جمله به بهانه تاييد و شناسايي واقعه قتل‌عام توسط پارلمان‌هاي كشورهاي مختلف، كه ارمنستان در آن دخالتي ندارد، به مانع‌تراشي و تعلل در تصويب توافق‌نامه ادامه مي‌دهد. به هر حال، به نظر مي‌رسد كه هدف دولت تركيه از مذاكره براي تجديد روابط با ارمنستان اقدامي تبليغي در جهت جلب افكار عمومي و هموار كردن راه براي عضويت در اتحاديه اروپا بوده باشد و نه واقعاً برقراري روابط حسن همجواري با همسايه‌اش. تهديدهاي اخير "رجب طيب اردوغان"، نخست وزير تركيه مبني بر اخراج كارگران مهاجر ارمني از تركيه در پي تصميم مجلس نمايندگان آمريكا مبني بر شناسايي واقعيت نژادكشي، انتقادات شديدي چه در سطح بين‌المللي و چه در داخل تركيه به دنبال داشت و از نظر دولت ارمنستان اظهارات رييس دولت تركيه ادامه سياست نسل‌كشي اين دولت از صد سال پيش به اين طرف است.
در پي اين رويدادها، معاون وزارت خارجه تركيه براي مذاكره مجدد با مقامات ارمنستان و ترميم مواضع و كاهش اثرات منفي اظهارات آقاي اردوغان به ارمنستان سفر كرد.
با وجود آنكه درتوافقنامه تجديد روابط ديپلماتيك پيش شرطي درباره شناسايي نژادكشي ارمنيان توسط تركيه قرار داده نشده، با اينحال مي‌توان با اطمينان گفت كه تا زماني كه دولت تركيه به سياست انكار فعالانه و تهديد عليه ارمنستان ادامه مي‌دهد، برقراري روابط عادي بين دو كشور با اشكالات و موانع جدي روبرو خواهد بود.

يادداشت‌ها:
- اشاره به وقايعي است كه در اواخر جنگ جهاني اول در شهر باكو روي داده است. در آن زمان، جبهه قفقاز در نتيجه انقلاب بلشويكي روسيه در هم شكسته و قشون عثماني وارد قفقاز شده بود. در مدت اشغال قفقاز توسط نيروهاي عثماني، از جمله فقط در شهر باكو حدود سي هزار نفر از سكنه ارمني آن به قتل رسيدند. لازم به دكر است كه در همان زمان يك جناح ديگر قشون عثماني نيز به خاك ايران تجاوز كرده و وارد آذربايجان شده بود. حماسه مقاومت آذري‌هاي كشورمان به رهبري شيخ محمد خياباني عليه اشغال‌گران در تاريخ ثبت است.
منا بع مورد استفاده:
- قتل‌عام ارمنيان"، اسماعيل رايين (فارسي)
- مشاهدات شخصي من در جنگ جهاني اول"، محمد علي جمالزاده، نشريه "هور"، سال اول، شماره 2، تهران، 1350 (فارسي)
- ارمنستان 1918"، مولف: ژان ماري كارزو، ترجمه: فريبرز برزگر (فارسي)
- ماهنامه "آراكس"، تهران، 1383، شماره‌هاي 134و 133 (ارمني- فارسي)
- توطئه سكوت- قتل‌عام ارمنيان"، "دادگاه دايمي خلق"، تاليف: پروفسور پي‌ير ويدال- ناكوئت (انگليسي)
- گزارش قطعنامه مربوط به قتل‌عام ارمنيان، روزنامه رسمي پارلمان اروپا، 20 ژوييه 1987 (انگليسي)
- كشتار ارمنيان درتركيه"، ناشر: كميته هلندي كمك به قربانيان ارمنستان، چاپ 1918- هارلم (هلندي)
- تاريخ قتل‌عام ارمنيان"، تاليف پروفسور واهاگن دادريان (انگليسي)
-تراژدي ارمنستان درامپراطوري تركيه عثماني"، تاليف دكتركمال مظهر احمد، (ترجمه هلندي)

ملاقات سرژ سركسيان و طيب اردوغان

بالاخره همان‌گونه كه انتظار مي‌رفت ديدار رسمي رييس‌جمهور ارمنستان و نخست‌وزير تركيه در تاريخ 12 آوريل (23 فروردين) در واشنگتن صورت گرفت. سركيسيان و اردوغان كه به دعوت باراك اوباما، رييس‌جمهور آمريكا براي شركت در نشست بين‌المللي امنيت هسته‌اي راهي آمريكا شده بودند، ملاقاتي يك ساعت و 15 دقيقه‌اي با يك‌ديگر داشتند. در اين ديدار وزراي امور خارجه دو كشور نيز حضور داشتند. در پايان اين ديدار "ناميك تان"، سفير تركيه در آمريكا كه چندي پيش به نشانه اعتراض به تصويب طرح شناسايي واقعيت قتل‌عام ارمنيان از سوي كميسيون روابط خارجي مجلس نمايندگان آمريكا محل خدمت خود را ترك و به كشورش باز گشته بود، اعلام كرد: "در آنكارا اين اميد وجود دارد كه اين ملاقات مي‌تواند تلاش‌هاي عادي‌سازي روابط ميان دو كشور را از بن‌بست موجود خارج سازد".
از سوي ديگر رييس‌جمهور ارمنستان قبل از سفر به واشنگتن در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: "ايروان نظر نهايي خود را درباره اين روند (عادي سازي روابط با آنكارا) اتخاذ كرده است، اما اعلام آن را به فرصت مناسبي بعد از مذاكرات واشنگتن موكول مي‌نمايم". سركسيان اظهار داشت: "مهم آن است كه ما تقريباً تصميم نهايي خود را گرفته‌ايم اما صحبت كردن درباره آن را در اين مقطع صحيح نمي‌دانيم. ما نظر خود را بعد از مدتي براي قضاوت افكار عمومي مردم خود اعلام خواهيم كرد، زماني كه مطمئن شويم قضاوت و نظر نهايي ما كاملاً صحيح بوده است".
از سوي ديگر نخست‌وزير تركيه نيز يك روز قبل از سفر به واشنگتن در گفت‌وگو با رسانه‌هاي كشورش مواضع آنكارا را چنين بيان داشت: "موضع تركيه درباره عادي‌سازي روابط ميان تركيه و ارمنستان همچنان هماني است كه در سال 2005 طي نامه‌اي به "روبرت كوچاريان"، دومين رييس‌جمهور ارمنستان اعلام كرده‌ام".
اردوغان گفت: "به باور ما مسائل مربوط به رويدادهاي سال 1915 بايد از طريق كميته‌اي متشكل از تاريخ‌دانان حل و فصل گردد و نه مجالس قانون‌گذار".
وي با اشاره به تصميم كميسيون روابط خارجي مجلس نمايندگان آمريكا در خصوص تصويب طرح شناسايي قتل‌عام ارمنيان، گفت: "اين‌گونه قطعنامه‌ها نمي‌توانند هيچ الزامي بر ما تحميل نمايند".
وي افزود: "موضع تركيه درباره وقايع سال 1915 كاملاً مشخص و معلوم است".
نخست‌وزير تركيه در عين‌حال گفت: بحراني كه بعد از اقدام كميسيون روابط خارجي مجلس نمايندگان آمريكا در روابط دو كشور پديدار گشته بود، بعد از موضع‌گيري‌ها و تأكيدات مقامات كاخ سفيد و نيز گفت‌وگوي تلفني وزير امور خارجه آمريكا با همتاي ترك خود اينك كاهش يافته است.
به نوشته روزنامه تركيه‌اي "زمان" قبل از سفر به واشنگتن، نخست‌وزير اردوغان در جمع خبرنگاران در استانبول به موضوع مناقشه قراباغ و روند حل و فصل آن اشاره كرده، تأكيد نموده است كه تركيه فعاليت‌هاي ميانجي‌گرايانه گروه مينسك شوراي امنيت و همكاري اروپا و دست‌آوردهاي مثبت آن را ارج مي‌نهد. اردوغان در عين‌حال تأكيد كرد: "سه رييس مشترك گروه ميانجي مينسك بايد بسيار فعال‌تر عمل كنند. بايد اقداماتي انجام مي‌دادند كه از آن ثمري حاصل مي‌گشت". وي به خبرنگاران گفت كه اين مسئله را با سه كشور عهده‌دار رياست گروه مينسك نيز مطرح كرده است. اردوغان افزود، چندي پيش با باراك اوباما و ديميتري مدودف و در جريان سفر اخيرش به فرانسه با نيكولا ساركوزي در اين‌باره گفت‌وگو كرده است.

نثار تاج گل بر مزار "وودرو ويلسون"
سرژ سركسيان در پايان ملاقات با اردوغان، نخست‌وزير تركيه راهي كليساي جامع واشنگتن شد و با نثار تاج گل بر مزار "وودرو ويلسون"، 28-مين رييس‌جمهور آمريكا نسبت به وي اداي احترام نمود.
اين حركت سركسيان با خود پيام مهمي داشت. بعد از پايان جنگ جهاني اول عهدنامه صلحي در شهر "سور" فرانسه ميان نيروهاي متفقين و لشكر شكست خورده تركيه عثماني به تاريخ 10 اوت 1920 به امضا رسيد. طبق يكي از مفاد اين عهدنامه تعيين و ترسيم حدود و سرحدات شرقي تركيه عثماني با جمهوري ارمنستان به وودرو ويلسون رييس‌جمهور كشوري بي طرف كه هيچ حضوري در جنگ جهاني اول نداشت واگذار گرديد. ويلسون كه رياست جمهوري آمريكا را از سال 1913 تا 1921 بر عهده داشت، سرانجام بعد از چند ماه در تاريخ 22 نوامبر سال 1920 نقشه جمهوري ارمنستان را با وسعت نزديك به 170 هزار كيلومتر مربع وسعت و با تعيين نقاط و حدود مرزي اين كشور با تركيه عثماني را دقيقاً مشخص نمود. علي‌رغم اينكه اين عهدنامه به امضاي نمايندگان هيئت عثماني، "آوديس آهارونيان"، نماينده تام‌الاختيار جمهوري ارمنستان و نمايندگان دول حاضر در مذاكرات صلح و نيز ويلسون ميانجي بين‌الملل رسيد و عملاً ارزش قانوني و بين‌المللي يافت، اما به دليل وقوع تحولاتي در تركيه عثماني، منطقه و جهان به اجرا گذاشته نشد. در حال حاضر بسياري از حقوق‌دانان بر اين عقيده‌اند كه با استناد بر اين بند از عهدنامه "سور" مي‌توان دادخواست بين‌المللي مطرح نمود، زيرا بسياري از مفاد اين عهدنامه به اجرا گذاشته شده هم اينك يكي از اسناد بين‌المللي محسوب مي‌شود، لذا آن همچنان داراي ارزش حقوقي بوده و مي‌توان عليه نافيان آن كيفرخواست بين‌المللي مطرح نمود.
سرژ سركسيان بعد از مراسم اداي احترام در جمع ارمنيان حاضر در محل، در باره ديدار چند ساعت قبل خود با اردوغان گفت: "من امروز صبح با نخست‌وزير تركيه ملاقات نمودم. مواضع و ديدگاه ما همواره مشخص و معين بوده و هست. تركيه نمي‌تواند با زبان پيش‌شرط با ارمنستان و ارمنيان سخن بگويد. ما اجازه اين كار را نخواهيم داد. ما قصد نداريم تحت هيچ شرايطي درباره واقعيت قتل‌عام ارمنيان به مجادله و مذاكره بپردازيم و يا تظاهر كنيم كه تركيه مي‌تواند به گونه‌اي نقش مثبتي در راستاي مذاكرات حل و فصل مناقشه قراباغ ايفا نمايد". سركسيان افزود: "در سياست خارجي عبور از هر مسير نوين دستخوش مشكلاتي خواهد گرديد زيرا ما از دشت باير و بكري گذر مي‌كنيم. من يقين دارم كه ارمنستان از اين آزمايش نيز سربلند بيرون خواهد آمد".
آخرين خبر
"سرژ سركسيان"، رييس‌جمهور ارمنستان در تاريخ 22 آوريل (2 ارديبهشت) و چند روز بعد از ملاقات با نخست‌وزير تركيه و رييس‌جمهور آمريكا در بازگشت به كشورش با صدور اطلاعيه‌اي مواضع دولت متبوعش در باره روند فعلي عادي‌سازي روابط في‌مابين ايروان و آنكارا را اعلام كرد.
در اين اطلاعيه آمده است:
"هم ميهنان عزيز،
يك سال از امضاي پروتكل عادي‌سازي روابط ارمني-تركي در سوييس مي‌گذرد. در خلال اين مدت آن در دسترس و مورد بررسي و تحليل همگان قرار گرفت. اين دو سند مدت‌هاست كه به مجالس ارمنستان و تركيه فرستاده شده تا مورد بررسي و تأييد نمايندگان قرار گيرد. ارمنستان همواره پاي‌بندي و پي‌گيري خود در خصوص عادي‌سازي روابط را نشان داده است تا بدان حد كه آن را در دستور كار مجلس نيز قرار داد.
ما به جهانيان مواضع اصولي خود را نشان داديم و همواره از خود موضعي سازنده به نمايش گذاشتيم. ما اعلام كرديم كه در صورت تصويب اين پروتكل‌ها از سوي تركيه بدون هيچ پيش‌شرطي و در مدت زمان معقول كه از مفاد اين پروتكل‌ها مي‌باشد، امكان عدم تصويب و رد آن از سوي مجلس جمهوري ارمنستان امري غير ممكن خواهد بود."
در بخش ديگري از اين اطلاعيه آمده است: "در خلال يك سال اخير مقامات بلندپايه تركيه آشكارا با زبان پيش‌شرط سخن گفتند. در طول اين مدت تركيه از هيچ كاري براي به درازا كشاندن اين روند و نهايتاً شكست آن كوتاهي نورزيد. بنابراين برداشت و موضع‌گيري ما از اين روند نيز معلوم است، تركيه آمادگي ادامه روند آغاز شده عادي‌سازي روابط در چارچوب مفاد پروتكل‌هاي به امضا رسيده را ندارد. لذا به نظر ما مدت زمان معقول خاتمه يافته است".
سركسيان در بخش ديگري از پيام خود با جمع‌بندي اين روند اظهار داشت: "براي ما ادامه مذاكرات صرفاً براي مذاكره بي‌هدف و بي‌محتوي غير قابل قبول است و لذا از اين لحظه به بعد اين مرحله از روند عادي‌سازي روابط را تمام شده مي‌دانيم".
رييس‌جمهور ارمنستان در ادامه پيام خود با اشاره به پاي‌بندي كشورش به مفاد پروتكل‌هاي به امضا رسيده با طرف ترك، گفت: "ارمنستان به امضا خود پايبند مي‌باشد زيرا ما خواهان امكان ادامه عادي‌سازي روابط مي‌باشيم، چون ما خواهان صلح هستيم. اهداف و اراده سياسي ما براي عادي‌سازي روابط ميان ارمنستان و تركيه همچنان پا برجاست. ما آماده گام نهادن به پيش هستيم و زماني كه متقاعد شويم در تركيه جو مشابه‌اي وجود دارد و آنكارا بار ديگر اراده و آمادگي عادي‌سازي روابط را دارد".

با 23 رأي موافق در برابر 22 رأي مخالف كميسيون روابط خارجي كنگره آمريكا پيش‌نويس لايحه نژادكشي ارمنيان را مورد پذيرش قرار داد

كميسيون روابط خارجي كنگره نمايندگان ايالات متحده آمريكا، كه متشكل از 46 عضو مي‌باشد با 23 رأي "موافق" و 22 رأي "مخالف"، لايحه نژادكشي ارمنيان، كه تحت شماره 252 مطرح است را مورد پذيرش قرار داده و براي بررسي و تصويب به كنگره فرستاد. يكي از نمايندگان از جلسه غايب بود.
در زمان بررسي اين لايحه اعضا كميسيون با سخنان مبسوط به به طرح مسئله پرداختند. مخالفين موضع‌گيري خود را عمدتاَ با تكيه بر روابط نظامي اَّقتصادي آمريكا و تركيه تشريح مي‌نمودند. در حالي كه موافقين طرح اهميت پذيرش اين لايحه را در پيش‌گيري از نژادكشي‌هاي آينده و اسقرار مجدد عدالت تاريخي مي‌دانستند.
سخنران نهايي اجلاس فوق "دايان واتسون"، نماينده حزب دمكرات بود، كه ضمن سخنان خود تأكيد نمود: "زمان آن رسيده است كه ايالات متحده آمريكا با افتخار حقيقت را بپذيرد". وي افزود، كه هميشه موافق پذيرش لايحه نژادكشي بوده است.

"گوُس بيليراگيس"، نماينده جمهوري خواه نيز اظهار داشت: "عدم شناسايي نژادكشي ارمنيان باعث شكل‌گيري سبقه‌اي خطرناك براي ديگر نژادكشي‌ها خواهد شد. و لذا براي پيش‌گيري از نژادكشي‌هاي جديد و به احترام شهداي همه نژادكشي‌ها بياييد امروز به اين لايحه راي دهيم". وي تأكيد نمود: "نبايد نژادكشي ارمنيان در راه حمايت از دولت هم پيمان تركيه به فراموشي سپرده شود".
و اما "جيم گوستان"، نماينده حزب دموكرات گفت: من در شهر "فرزنو"، شهر "ويليام سارويان"، بزرگ شده‌ام و از كودكي داستان‌هاي بسياري در باره نژادكشي ارمنيان شنيده‌ام. وي گفت: "نژادكشي ارمنيان به پيشينه‌اي براي ديگر نژادكشي‌ها بدل شد". به اعتقاد وي تركيه بايد راه آشتي با گذشته خود را بيابد. اين نماينده كنگره يادآور شد: "آمريكايي‌ها نيز در تاريخ خود صفحات شرم‌آوري دارند، از جمله برده‌داري، اما آن را پذيرفته و با گذشته خود كنار آمده‌اند". وي ضمن يادآوري اين‌كه نژادكشي ارمنيان اولين نژادكشي قرن بيستم بوده است، از همگان خواست به نفع اين لايحه رأي دهند. وي گفت: " من رأي امروز خود را تقديم تمامي خانواده‌هايي مي‌كنم كه در پي نژادكشي رنج كشيده‌اند".
از سويي "لين وولسي"، از حزب دمكرات ضمن يادآوري اين كه 42 ايالت آمريكا و 11 كشور از كشورهاي عضو "ناتو" و پارلمان اروپا نژادكشي را به رسميت شناخته‌اند، گفت: "عدم شناسايي نژادكشي به منزله بي‌احترامي به ياد شهيدان خواهد بود". وي سپس از نمايندگان خواست به نفع اين لايحه رأي دهند. وولسي كه 18 سال سابقه نمايندگي كنگره را دارد، گفت: زماني مناسب‌تر از حال حاضر براي پذيرش اين لايحه در ياد ندارم. وي همچنين خاطرنشان كرد، كه "باراك اوباما" و "هيلاري كلينتون" و حتي "جرج دبليو بوش" زماني كه سناتور بودند به اين لايحه رأي موافق داده‌اند.
"بيل دلاهانت"، از حزب دمكرات گفت كه وي به پيش نويس اين لايحه راي مخالف خواهد داد، چرا كه روز قبل با "مراد مرجان" رييس كميسيون روابط خارجي مجلس ملي تركيه ملاقات كرده، كه به وي گفته است پذيرش اين لايحه مانع از تأييد پروتكل همكاري تركيه و ارمنستان در مجلس تركيه خواهد شد.
"جف فوردنبري"، از حزب جمهوري‌خواه هشدار داد كه زمان مناسبي براي پذيرش لايحه انتخاب نشده و آن مي‌تواند به روند آشتي ترك اَّرمني آسيب برساند.
در اين جا "برمن" رييس كميسيون به مخالفت برخاست و متذكر شد، كه بيش از بيست سال است كه عضو اين كميسيون است و به ياد ندارد كه زمان مناسبي براي پذيرش اين لايحه پيش آمده باشد.
پيش‌تر "مايك پنس" از اعضاء كنگره اعلام كرده بود علي‌رغم پذيرفتن واقعيت نژادكشي با احتساب منافع آمريكا به اين لايحه رأي مخالف خواهد داد.
"مايك مك ماهون" از نمايندگان دمكرات كنگره نيز ضمن مخالفت با اين لايحه متذكر شد آن مي‌تواند روابط تركيه- ارمنستان و تركيه- آمريكا آسيب برساند. وي به خصوص نظر نمايندگان كنگره را به "اهميت نقش تركيه در انجام رسالت آمريكا در افغانستان" جلب نمود.
اجلاس فوق با سخنان "هوارد برمن"، رييس كميسيون افتتاح شد. برمن در سخنان خود گفت: "تركيه هم‌پيمان ماست، اما مهم است كه آن واقعيت نژادكشي ارمنيان را به رسميت بشناسد و در باره آن به گفت‌وگو بنشيند. اينك زمان آن فرا رسيده است كه نژادكشي ارمنيان مورد شناسايي قرار گيرد. طبيعتاَ اين امر براي تركيه باعث نااميدي خواهد بود. اما من معتقدم، كه در طي زمان روابط ما سامان يافته و در فضايي سالم گسترش خواهد يافت".
به هر حال در روز پنج‌شنبه چهارم مارس (13 اسفند 88) سال‌جاري ميلادي پس از يك ‌ونيم ساعت بحث و بررسي كميسيون روابط خارجي كنگره آمريكا پيش‌نويس لايحه نژادكشي ارمنيان را با 23 رأي موافق و 22 رأي مخالف مورد پذيرش قرار داد. اين لايحه حدود يك سال پيش توسط "آدام شيف" و "جرج رادانوويچ" و با حمايت "فرانك پالون" و "مارك كرك"، روساي مشترك هيات امور ارامنه تهيه و تقديم كميسيون فوق شده بود.

نمي‌توان نقش ايران در صلح و ثبات قفقاز را ناديده گرفت

"سيد علي سقائيان"، سفير ايران در ارمنستان گفت كه نمي‌توان نقش جمهوري اسلامي ايران براي ايجاد صلح و ثبات پايدار در قفقاز جنوبي و همچنين نقش كشورمان در عراق و افغانستان را ناديده گرفت.
علي سقائيان طي سخناني در همايش بين‌المللي "چشم انداز امنيت و همكاري در قفقاز جنوبي 2010 " كه اسفند ماه 88 در دانشگاه تهران برگزار گرديد، گفت: "استراتژي قفقاز به واسطه جايگاه و مولفه‌ي مهم آن، باعث جلب توجه و گرايش قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي به اين منطقه شده است".
وي افزود: "در صورتي كه تلاش كشورهاي منطقه در راستاي همگرايي و همكاري‌هاي منطقه‌اي باشد، مي‌توان اميدوار به توسعه زيرساخت‌هاي اقتصادي، سياسي و فرهنگي باشيم كه موجب پايداري صلح و ثبات در منطقه خواهد بود".
سفير ايران با بيان اينكه فروپاشي شوروي شرايط نويني در همسايگي جمهوري اسلامي به وجود آورده است، يادآور شد: "درك اين شرايط موجب شد جمهوري اسلامي ايران با به رسميت شناختن همسايگان جديد خود از هيچ كوششي براي پيشرفت آنها دريغ نورزد". سقائيان افزود: "جمهوري اسلامي معتقد به برقراري صلح و ثبات سياسي در منطقه تنها در سايه رشد و توسعه اقتصادي است و به همين دليل همكاري با اين كشورها در راس سياست خارجي خود قرار داده است".
وي با ذكر اينكه امروزه مفهوم امنيت با امنيت انرژي و خطوط انتقال آن و نيز ترانزيت آن معنا و مفهوم يافته است، اظهار داشت: "قدرت‌هاي بزرگ مي‌دانند كه نقش جمهوري اسلامي ايران براي ايجاد صلح و ثبات پايدار در قفقاز جنوبي و همچنين نقش كشورمان در عراق و افغانستان را نمي‌توان ناديده گرفت".
وي با ذكر اين‌كه گسترش ناتو به شرق موجب ناامني در منطقه و پديد آورنده بحران خواهد بود، يادآور شد: "مناقشه قرا‌باغ، مسائل ارمني، تركي و آبخازيا مهمترين چالش‌هاي قفقاز جنوبي هستند كه هر يك نيازمند توجه ويژه‌اي مي‌باشند".
سقائيان با ذكر اين‌كه هر يك از بازيگران منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي به واسطه عمق بحران‌ها نقش جديدي براي خود قائل شدند كه ايران نيز در سال 1993 نقش خود را ايفا كرده است، اظهار داشت: "آتش بس (در قراباغ- آ.) در آن سال پايدار نماند و سال بعد كشورهاي منطقه و فرامنطقه‌اي آتش‌بسي ديگر برقرار كردند كه تاكنون پايدار مانده است". وي خاطرنشان كرد: "هر چند از آن زمان تاكنون مذاكرات در خصوص حل و فصل مناقشه قراباغ در جريان است، اما كندي اين روند ممكن است به منطقه ضرر زند".
سفير جمهوري اسلامي ايران در ايروان حضور رژيم صهيونيستي در قفقاز را عامل محرك و ناامني ديگري در منطقه خواند و افزود: "اين رژيم پس از گشايش نمايندگي خود در جمهوري‌هاي آذربايجان و گرجستان تلاش مي‌كند در تركمنستان نيز سفارتخانه‌ دائر كند".
سقائيان يادآور شد: "اين حضور خزنده نگراني جمهوري اسلامي را بر مي‌انگيزد و بايد كوشيد تا از عمق‌يابي روابط كشورهاي قفقاز جنوبي با رژيم صهيونيستي جلوگيري شود".
وي در پايان اظهار داشت: "اميد است پس از تلاش‌هاي صلح‌جويانه‌ طرفين درگير براي حل مناقشه قراباغ استفاده از تجربه‌هاي جمهوري اسلامي ايران را در اين راستا را شاهد باشيم".

"عثمان بايدمير"، شهردار دياربكر: ارمنيان، به سرزمين‌هاي خود باز گرديد

اواخر ماه مارس (اوايل بهار) در خانه فرهنگ شهر "دياربكر" تركيه برنامه هنري تحت عنوان "شب موسيقي ارمني" برگزار گرديد. در اين برنامه هنري "مصطفي الحان"، هنرمند كرد با هم آوايي "دودوك" (از سازهاي بادي ارمني كه به ني شباهت دارد- آ.) به خواندن آوازهاي كردي پرداخت. در خلال اين برنامه گزيده‌هايي از فيلم زندگي "هراند دينك"، خبرنگار شهيد ارمني بر پرده بزرگ سالن به نمايش در آمد.
در جريان اين برنامه هنري همچنين ياد "آرام تيگران"، نوازنده و خواننده ارمني، كه سال گذشته چشم ازجهان فرو بست گرامي داشته شد. تيگران كه به سرودن و خواندن آوازهاي كردي، تركي و ارمني شهرت داشت، پيش از مرگش وصيت كرده بود كه او را در آرامگاه ارمنيان شهر دياربكر كه زادگاه وي و نيز پدر، مادر و نياكانش بود به خاك بسپارند كه البته به دليل مخالفت مقامات تركيه اين درخواست محقق نگشت.
در خلال اجراي يكي از سروده‌هاي زنده ياد "آرام تيگران" توسط مصطفي الحان، حاضران در سالن از جمله "عثمان بايدمير"، شهردار كرد دياربكر يكصدا وي را همراهي مي‌كردند.
در پايان برنامه شهردار دياربكر با تقديم شاخه‌هاي گل از الحان خواننده و "اوندر اشاك"، نوازنده دودوك قدرداني و تشكر كرد. وي طي سخناني گفت: "در گذشته‌اي بسيار نزديك ارمنيان بخش مهمي از جمعيت دياربكر را تشكيل مي‌دادند، متاسفانه ما آنان را از دست داديم. اما تنها رفتگان، آناني كه مصائب و رنج‌هاي بسياري را متحمل شده و ناچار اينجا را ترك كردند، دچار خسران نشده‌اند، بلكه ما نيز زحمات بسياري متحمل شده‌ايم. آنان (ارمنيان) با رفتن خود موفقيت و وفور نعمت را نيز با خود بردند. من از شما درخواست و خواهش مي كنم كه به سرزمين‌هاي خود باز گرديد".
يادآور مي گردد؛ "عثمان بايدمير"، شهردار دياربكر در همايشي كه چندي پيش تحت عنوان "جامعه دمكراتيك" در شهر كردنشين"ماردين" تركيه برگزار گرديد، طي سخنراني شجاعانه در يكي از جلسات كميته‌هاي اين همايش گفته بود: "زماني در بين‌النهرين آشوريان، ارمنيان و كردها زندگي مي‌كردند. آنان با حفظ هويت ديني خود سمبل همزيستي، صلح، پيشرفت و موفقيت بودند. اما كساني به اينجا آمدند و مدت‌ها بر ما حكومت كردند. در اين مدت بسياري مجبور شدند منطقه را ترك نمايند. من اين موضوع را با درد بسيار بيان مي‌كنم. چرا كه 120 سال پيش آنان بيش از 40 درصد كل جمعيت را تشكيل مي‌دادند و مطمئناَ هيچ اظهار تاسف و پوزشي از وسعت اين فاجعه نخواهد كاست".
شهردار دياربكر بعد از مخالفت مقامات ترك با به خاك سپاري "آرام تيگران" در آرامگاه ارمنيان اين شهر ضمن انتقاد شديد از اين برخورد، شخصاً مراسم ترحيمي براي تيگران در آرامگاه ارمنيان دياربكر برگزار كرد. وي در خاتمه مراسم مشتي خاك از محلي كه براي خاكسپاري تيگران آماده شده بود برداشته و قول داد آن را به خارج برده و بر مزار تيگران بپاشد.
جالب است بدانيد كه آرامگاه ارمنيان دياربكر به دستور شهردار بازسازي و كار مرمت كليساي ارمنيان اين شهر موسوم به "گيراگوس مقدس" نيز آغاز گشته است. از ميزان جمعيت فعلي ارمنيان اين شهر اطلاعات موثقي وجود ندارد، ولي احتمال داده مي‌شود كه جمعيت ايشان كمتر از يكصد نفر باشد. در مراسم عيد پاك كه در محل كليساي ارمنيان برگزار گرديد حدود 50 تن از ارمنيان حضور داشتند. در جريان قتل عام گسترده ارمنيان دياربكر در سال 1915 اكثر آنان كشته و خانه و روستاهاي آنان به آتش كشيده شده و يا توسط ترك‌ها غصب گرديد.

هنـرمنـد ترك به دليـل قــبول واقعـيت قتل عام ارمنيان تهديد به مرگ شد

خانم "پلين باتوي" هنرپيشه نامي ترك بعد از تأييد اينكه؛ "ارمنيان در سال 1915 قتل عام شده‌اند" به مرگ تهديد شد. خانم باتوي اين مطلب را در برنامه "پستوي تاريخ" كه از كانال تلويزيوني "خبر ترك" پخش مي‌گرديد، بيان داشت.
اين هنرمند زن دختر "اينال باتوي"، يكي از ديپلمات‌هاي كهنه‌كار تركيه كه مدت‌ها سمت سفيري اين كشور در خارج را بر عهده داشته مي‌باشد. وي در خلال اين برنامه ضمن بيان وقايع آن سالها صراحتاً گفت؛ "آنچه در سال 1915بر ارمنيان روا گشته حقيقتاً قتل‌عام بوده است".
اين بانوي هنرمند در خلال سخنانش تحت تأثير وقايع تاريخي شروع به گريستن نمود. وي سپس افزود: "همه ما بايد مواظب آنچه به زبان مي‌آوريم باشيم، زيرا من هفته پيش به دليل اظهار نظر بارها مورد تهديد قرار گرفته‌ام".
خانم باتوي در ادامه سخنانش گفت: "من هر روز نامه‌هاي الكترونيكي دريافت مي‌كنم كه در آن‌ها نوشته شده است: "برو وكيل آنان شو". من وكيل هيچ ملتي چه ترك، چه ارمني و چه كرد نيستم. من تنها مي‌گويم بايد درباره آنچه به وقوع پيوسته واقع‌بينانه صحبت كنيم". وي با اشاره به اين جمله اردوغان كه " آيا ملت ما تا اين حد تنگ‌نظر شده است" اظهار داشت: "گروه‌هايي هستند كه تفكرات اينچنيني را ترويج مي‌دهند ما به ملت تنگ‌نظري بدل شده‌ايم كه حتي سخنان نخست وزير نيز هيچ تأثيري بر آن ندارد، به لحاظ وجود اين گونه بينش من بارها مورد تهديد واقع شده‌ام".
قابل ذكر است كه اردوغان جمله فوق را بعد از آن بيان داشت كه به اعتقاد وي رسانه‌هاي خبري داخلي و خارجي سخنانش مبني بر اخراج يكصد هزار ارمني از تركيه را تحريف كرده و انتقاداتي را متوجه وي ساختند، كه اردوغان از آن‌ها به عنوان "غيرمنصفانه و غرض‌ورزانه" ياد كرد.
اردوغان در واكنش به اين موضوع بعد از بيان اين جمله كه "آيا ملت ما تا اين حد تنگ‌نظر گشته است". گفته بود: "سخن من در مورد اخراج ارمنيان هيچ ارتباطي به هموطنان ارمني كشور (اتباع ارمني تركيه) ندارد. من به همه مقاله‌نويسان و روزنامه‌نگاران و آناني كه مي‌خواهند با تحريف سخنانم به من درس انسان‌دوستي بدهند و تمامي كساني كه به من مي‌گويند از بابت بيان اين سخن پوزش بطلبم، مي‌گويم كه شما بهتر است وظيفه وكالت خود را به طور شايسته و بايسته در جاي مقتضي انجام دهيد. ما خوب مي‌دانيم كه از چه كساني پوزش بطلبيم. شما در ابتدا وكيل ملت ترك باشيد. اين مسئله را ياد بگيريد و بعد به ما درس بشردوستي بدهيد".
بعد از شدت يافتن واكنش‌هاي داخلي و جهاني به سخنان نخست وزير تركيه مبني بر اخراج اتباع جمهوري ارمنستان ساكن تركيه، وي ابتدا رسانه‌ها را به دليل انعكاس "ناصحيح" سخنانش مقصر واقعي جلوه داد، اما بعد از آن‌كه شواهد و اسناد اين سخنان بر ملا گشت و اردوغان چند بار ديگر خصوصاً بعد از تصويب قطعنامه شناسايي واقعيت نژادكشي ارمنيان از سوي مجلس سوئد و كميسيون روابط خارجي كنگره آمريكا، صراحتاً سخنان تهديدآميز خود را تكرار كرد، مشخص گرديد كه اتهام اردوغان عليه رسانه‌هاي داخلي و خارجي بي‌مورد بوده و آنان دقيقاً سخنان نژادپرستانه وي را انعكاس داده‌اند. اما جالب آن است كه عليرغم افشاي اين افتضاح، اردوغان باز هم مصر است به نمايندگان رسانه‌هاي داخلي و خارجي درس "بشردوستي" نيز بدهد(!).
ياد آور مي‌گردد؛ كه هم اينك ميليون‌ها تن از اتباع تركيه به صورت غيرقانوني در كشورهاي اروپايي خصوصاً آلمان، هلند، بلژيك و يونان گذران عمر مي‌كنند.

رييس جمهور: مخالف بمب اتمي هستيم

دكتر محمود احمدي‌نژاد در مصاحبه با تلويزيون "آر تي ال" آلمان با تاكيد بر صلح‌آميز بودن فعاليت‌هاي هسته‌اي كشورمان گفت: "ما مخالف بمب اتمي هستيم. نيازي به سلاح‌هاي كشتار جمعي نداريم و دست‌يابي به اين سلاح‌ها را امري غير انساني مي‌شماريم".
رييس جمهور با رد اتهامات آمريكا، اسرائيل و هم‌پيمانان اين كشورها مبني بر اين‌كه ايران در تلاش براي دست‌يابي به سلاح هسته‌اي است گفت: "خود اين كشورها صاحب هزاران بمب اتمي هستند".
وي با انتقاد از تصميم‌گيري‌ها در جهت اعمال تحريم‌هاي جديد عليه ايران افزود: "تحريم‌ها، تأثيري بر ادامه فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران نخواهد داشت".

كاتالونيا واقعيت نژادكشي ارمنيان را به رسميت شناخت

مجلس محلي ايالت "كاتالونيا"ي اسپانيا در نشست 26 فوريه خود (7 اسفند 88) با اكثريت مطلق آرأ واقعيت نژادكشي ارمنيان را به رسميت شناخت. اين حركت به همت خانم "ماريا روسا فورتوني"، عضو انجمن دوستي اسپانيا-ارمنستان در اين ايالت و "خوزه سامارتين"، ديگر عضو اين انجمن و از اعضاي مجلس كاتالونيا و رئيس دفتر امور حقوقي حزب سوسياليست، كه يكي از سه حزب داراي اكثريت در اين مجلس مي‌باشد، محقق گرديد.
در مقدمه قطعنامه به تصويب رسيده آمده است: "در خلال سال‌هاي 1921- 1915عليه ملت ارمني يك سري كشــتارهــايي به وقوع پيوســـت. آنـــان از ســرزميــن‌هاي تركيه فعــلي خصوصـــاً در ســـال‌هــاي حكـومت ترك‌هاي جوان به اجبار كوچانده شدند. طبق آمـار حــدود 800 هزار تن از ارمـنيان توانستند به مراكز تبعيد در سوريه برسند، 300 هزار تن نيز به ارمنستان روسيه كــوچ كـــردند (منظور ارمنستان شرقي است كه در آن زمان تحت سلطه روسيه تزاري بود.- آراكس) و نزديك به يك‌ونيم ميليون نفر ديگر قتل‌عام شدند".
در ادامه اين قطعنامه آمده است: "مجلس كاتالونيا همچنين از دولت مركزي مي‌خواهد، كه از روند تلاش‌هاي ملت ارمني در استحكام مردم‌سالاري در ارمنستان پشتيباني كرده و از تلاش‌هاي ارمنستان و تركيه و همچنين تلاش‌هاي ديپلماتيك دول غربي كه اين امكان را فراهم آوردند تا در تاريخ 10 اكتبر 2009 پروتكل عادي سازي روابط ميان ارمنستان و تركيه به امضا برسد، حمايت به عمل آورد".
قابل ذكر است كه همه اعضاي مجلس كاتالونيا به دور از تعلقات حزبي و بدون استثنا به اين قطعنامه رأي موافق داده‌اند.

طرح جديد

به گزارش سايت اينترنتي "خبر 1" تركيه، وزارت آموزش تركيه در حال آماده سازي طرحي براي مدارس ارمني مي‌باشد.
به گزارش اين منبع خبري، اين طرح بعد از آن در دستور كار وزارت‌خانه فوق قرار گرفت كه نامه‌اي از سوي يك دانش آموز ارمني براي شخص وزير ارسال شد. در اين نامه دانش آموز ارمني از وزير درخواست كرده بود تا تمامي كتب درسي مدارس ارمني نيز مجاني توزيع گردد.
در ادامه اين خبر آمده است، كه "نعمت چوبوكچوي"، وزير آموزش به اين نامه واكنش مثبت نشان داده و دستورات مقتضي را براي تحقق اين درخواست صادر كرده است.
به گزارش اين سايت، از قرار معلوم وزارت آموزش تركيه طرحي را آماده كرده است كه طبق آن در سال تحصيلي 2011- 2010 به موازات تدريس كتب تركي در مدارس ارمنيان بعضي از دروس (از جمله رياضيات و زيست شناسي) به زبان ارمني تدريس خواهد شد. بدين منظور پيش بيني شده است كه تعداد 24 هزار جلد كتاب جديد نيز به چاپ برسد.
يادآور مي‌گردد؛ به غير از مدارس دولتي تعداد 24 مدرسه خاص ارمنيان در تركيه وجود دارد، كه بيشتر آنان در شهر استانبول واقع هستند. از اين تعداد 4 مدرسه به دليل فقدان دانش آموز تعطيل شده‌اند. هنوز هيچ منبع موثقي خصوصاً نهادهاي ارمني فعال در تركيه درباره صحت و چند و چون اين خبر اظهار نظري نكرده است. معلوم نيست كه اين خبر تا چه حد صحت داشته و اصولاً هدف از طرح آن در اين برهه از زمان كه موضوع عادي سازي روابط تركيه و ارمنستان مطرح است، چيست؟! آيا طرح اين موضوع صرفاَ جنبه تبليغاتي دارد يا اينكه اهداف ديگري در وراي آن نهفته است.

استراتژي تجارت خارجي تركيه، رو به تغيير است

تركيه در نظر دارد به هدف خود، براي تحقق صادراتي به ميزان 500 ميليارد دلار در سال 2023، با "استراتژي توليد با تمركز بر صادرات " برسد. "ظفر چاغلايان"، وزير مشاور و مسئول تجارت خارجي تركيه، با بيان اين‌كه، اين استراتژي جديد را پس از بررسي همه جانبه يك دوره كاري دراز مدت، ارائه مي‌گردد، اظهار داشت: "هدف ما اين است كه تركيه در سال 2023، يعني در يكصدمين سال تأسيس جمهوريت، تبديل به كشوري با صادراتي به ميزان 500 ميليارد دلار و داراي حداقل 10 مارك بين‌المللي شود.
چاغلايان ضمن بيان اين‌كه نام استراتژي جديد را "استراتژي توليد با تمركز بر صادرات " گذارده‌اند، گفت: "در اين چارچوب، در 34 كشور مختلف نمايندگي تاسيس كرده‌ايم. و در هر يك از اين نمايندگي‌ها 14 كادر مجرب مشغول به كار هستتند.

نماينده كرد مجلس تركيه: آنچه بر ارمنيان گذشت نژادكشي بود

"محمد نظير كاراباش"، نماينده كردتبار مجلس ملي تركيه از حزب "صلح و دموكراسي" كه طرفدار حقوق كردها مي‌باشد، از دولت آن كشور خواست تا "وقايع سال 1915" را به عنوان "نژادكشي" به رسميت بشناسد و از ملت ارمني عذرخواهي نمايد.
روزنامه "زمان" چاپ تركيه به نقل از اين نماينده مجلس نوشت: "ما تصويب طرح ارمني (منظور طرح شناسائي واقعيت نژادكشي ارمنيان از سوي كميسيون روابط خارجي كنگره آمريكا است- آراكس) را مهم مي‌دانيم. من بر اين باورم كه اين حركت زنگ خطري براي دولت تركيه و سياستمداران كشور بود تا آنان سامان بخشيدن به موضوعات لاينحل مانده را مد نظر داشته باشند".
كاراباش افزود: بحث و بررسي درباره آنچه در سال 1915 بر ارمنيان گذشت در تركيه همواره يك تابو بوده است.
اين نماينده كرد به "زمان" گفته است: " لازم و همچنين اجتناب‌ناپذير است تا ما درباره وقايع به وقوع پيوسته در كشورمان عذرخواهي نمائيم. نام آن "نژادكشي" باشد يا "كشتار" هيچ فرقي نمي‌كند، ما بايد از ملتي كه قرباني فجايع بزرگي گرديده، پوزش بطلبيم، ما بايد بررسي و بحث درباره اين موضوع را در بين خود آغاز نماييم و به روابط خود با ارمنيان سر و سامان دهيم".
از سوي ديگر برنامه "خبر 27" تلويزيون تركيه به نقل از كاراباش اعلام كرد، "آنچه در ابتداي قرن بيستم بر ارمنيان گذشت هيچگاه در تركيه مورد بحث قرار نگرفته و به رسميت شناخته نشده است. اين براي ما شرم آور است كه قبل از آنكه ما در تركيه اين مسئله مورد بحث و كنكاش قرار دهيم، آمريكا و مجالس كشورهاي اروپايي آن را مورد بررسي قرار مي‌دهند".

كاشت درخت دوستي در مسجد كبود ايروان

اواخر زمستان و در آستانه بهار به مناسبت روز طبيعت، با حضور چند تن از مسئولين سازمان‌هاي فعال در امور معلولين جمهوري ارمنستان و "مقيمي" دوچرخه سوار معلول ايراني چند اصله درخت به نشانه صلح و دوستي در باغ مسجد كبود ايروان كاشته شد.
به گزارش اداره كل روابط عمومي و اطلاع رساني سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، برگزاري اين برنامه و كاشت درخت دوستي با همكاري رايزني فرهنگي جمهوري اسلامي ايران و سازمان‌هاي فعال در امور معلولين جمهوري ارمنستان در مسجد كبود ايروان صورت گرفت.

تدريس اساتيد جمهوري آذربايجان در تركيه

كار تاسيس كرسي زبان و ادبيات ارمني در دانشگاه استان "نوشهير" تركيه به مراحل پاياني خود نزديك شده است. به گفته پروفسور "محمد متين هولاگو" اين كرسي در راستاي گسترش روابط دو كشور (ارمنستان-تركيه) همچون پلي استوار ايفاي نقش خواهد كرد. به گفته وي بايد زبان كشوري كه با آن همسايه و داراي روابط هستيم را به خوبي بدانيم و به همين منظور نيز كرسي زبان و ادبيات ارمني در دانشگاه نوشهير راه اندازي شده است.
از قرار معلوم اساتيد جمهوري آذربايجان كار آموزش و تدريس زبان و ادبيات ارمني را به جوانان ترك بر عهده خواهند داشت. به گفته متين هولاگو علت اين امر كم تعداد بودن كارشناسان و اساتيد خبره ترك در اين عرصه مي‌باشد. اين در حالي است كه در جمهوري آذربايجان اساتيد بسياري در اين حوزه وجود دارد.
پروفسور متين هولاگو افزود: "ما در حال مذاكره با اساتيد جمهوري آذربايجان و كسب موافقت اوليه آنان هستيم تا به احتمال يقين فعاليت اين كرسي جديد را در سال جاري ميلادي آغاز نماييم".

احتمال لغو رواديد

"رجب طيب اردوغان"، نخست وزير تركيه اعلام كرد كه ممكن است طي سفر آتي "دميتري مدودف"، رئيس جمهور فدراسيون روسيه به آنكارا در ماه مه (ارديبهشت ماه)، صدور رواديد ميان روسيه و تركيه براي سفر اتباع دو كشور لغو گردد.
در حال حاضر اتباع روسيه براي سفر به تركيه، رواديد را بصورت تسهيل شده دريافت مي‌كنند. مسئله لغو رواديد طي سفر اردوغان به مسكو در ماه ژانويه سال‌جاري بررسي شده بود.
اردوغان اعلام داشت: "به احتمال زياد ما با رييس جمهور مدودف توافقنامه همكاري استراتژيك را در سطح عالي امضا خواهيم كرد و رژيم صدور رواديد را لغو مي‌كنيم". به گفته وي، چنين كاري نشان‌دهنده "اعتماد متقابل" بين دو كشور خواهد بود. اردوغان افزود: "چه كسي مي‌توانست فكرش را بكند كه تركيه و روسيه بتوانند ويزا را لغو كنند؟! " وي خاطرنشان نمود كه طي هفت سال و نيم اخير تركيه صدور رواديد را با 25 كشور لغو كرده است.

مجلس اسپانيا در انتظار

طرح شناسايي واقعيت نسل‌كشي ارمنيان به مجلس اسپانيا ارائه گرديد. اين طرح به همت احزاب چپ ايالت "كاتالونيا" و سه تن از نمايندگان مجلس اين ايالت از حزب سبزها آماده و براي اعلام نظر به مجلس فرستاده شده است.
اين نمايندگان همچنين خواستار افزوده شدن ماده‌اي در اين قطعنامه مبني بر اينكه اسپانيا از روند عادي سازي روابط ميان تركيه و ارمنستان حمايت كرده و از كشورهاي اتحاديه اروپا مي‌خواهد تا آنان نيز از ادامه گفتگو ميان ايروان و آنكارا پشتيباني نمايند، شده‌اند.
هنوز مشخص نيست كه چه زماني اين طرح براي بحث و گفتگو و اعلام نظر نمايندگان در دستور كار مجلس قرار خواهد گرفت.

جيمز جفري: من نيز مخالف هستم

"جيمز جفري"، سفير آمريكا در تركيه گفت: واشنگتن با تصميم كميسيون روابط خارجي مجلس نمايندگان در خصوص به رسميت شناختن واقعيت قتل‌عام ارمنيان در سال 1915 موافق نيست.
جيمز جفري كه بعد از تصويب قطعنامه شناسايي قتل‌عام ارمنيان در تاريخ 4 مارس (13 اسفند 88) از سوي كميسيون روابط خارجي مجلس نمايندگان آن كشور به وزرات امور خارجه تركيه احضار شده بود در واكنش به اعتراض ترك‌ها گفت: "باراك اوباما، رييس جمهور، هيلاري كلينتون، وزير امور خارجه و نيز شخص وي مخالف تصويب قطعنامه شماره 252 (شناسايي قتل‌عام ارمنيان) بوده‌اند.
تلويزيون "ان تي وي" تركيه با استناد به گفته‌هاي يك مقام ناشناس (!؟) وزارت امور خارجه تركيه گزارش داد كه اين وزارت‌خانه از جفري خواسته است تا سه پيغام آنكارا را به ترتيب زير به اطلاع واشنگتن برساند. "اولاً موضوع اصلي اين قطعنامه اشتباه و عاري از واقعيت است. دوماً اين قطعنامه به روابط تركيه و آمريكا لطمه خواهد زد. و سوم آن‌كه آن تاثير منفي بر روند آغاز شده عادي‌سازي روابط تركيه-ارمنستان خواهد گذاشت".

همگان مي توانند از مركز آرشيو ما استفاده نمايند

"ادگار هوهانسيان" معاون مدير كل آرشيو دولتي جمهوري ارمنستان اعلام كرد درهاي اين مركز نه تنها براي اتباع جمهوري ارمنستان، بلكه بر روي همه جهانيان باز است. هوهانسيان با رد اكاذيب مقامات تركيه مبني بر اين‌كه اسناد موجود در مركز آرشيو دولتي ارمنستان از دسترس محققان به دور است، اعلام كرد: "در سال 2005 و 2009 چند محقق و تاريخدان ترك به ارمنستان آمده و هر يك به مدت يك ماه اسناد و مدارك مركز آرشيو ما را مورد بررسي قرار دادند. آنان عمدتاً اسناد مربوط به قتل‌عام ارمنيان را مورد توجه و كنكاش خود قرار دادند".
هوهانسيان با اشاره به زمزمه‌هاي تشكيل "كميته تحقيق" متشكل از تاريخدانان ارمني و ترك براي بررسي موضوع قتل‌عام ارمنيان گفت: "همان‌گونه كه رييس‌جمهور سرژ سركسيان گفته است، حقيقت مسلم قتل‌عام ارمنيان به هيچ وجه نمي‌تواند مورد شك، بررسي و مباحثه قرار گيرد.
معاون مدير كل آرشيو دولتي ارمنستان در مورد موضوع دادخواست و غرامت ارمنيان از تركيه اظهار داشت: "هر فرد ارمني مي‌داند چه چيزي از دست داده است، اما موضوع دادخواست غرامت نياز به انشاء رسمي دارد".
وي افزود: "در شرايط فعلي اولويت و هدف اصلي به رسميت شناساندن جهاني واقعيت قتل‌عام است كه ثمره آن قبول اين واقعيت از سوي تركيه و سپس طرح موضوع غرامت خواهد بود".

13 نفر از اتباع ايراني زنداني در ارمنستان آزاد شدند

وزارت دادگستري از آزادي 13 نفر از اتباع ايراني كه در ارمنستان زنداني بودند، خبر داد. به گزارش روابط عمومي وزارت دادگستري، اين 13 نفر بيست و ششم اسفند ماه گذشته و در آستانه سال نو با موافقت موردي رييس قوه قضائيه و پيگيري‌هاي وزارت دادگستري و وزارت امور خارجه در مرز نوردوز تحويل مقامات قضايي ايران شدند.
بر اساس اين گزارش، "حسن قشقاوي"، معاون كنسولي و حقوقي امور ايرانيان خارج كشور نيز پيش از اين از آزادي 510 نفر از زندانيان ايراني در خارج از كشور در سال 88 خبر داده بود. يادآور مي‌گردد كه بيشتر ايرانيان زنداني در ارمنستان در رابطه با حمل، فروش و نگهداري مواد مخدر دستگير شده بودند.

گورباچف: ما قصد داشتيم وضعت حقوقي قراباغ را به عنوان يك جمهوري ارتقا بخشيم

ميخائيل گورباچف آخرين رهبر اتحاد جماهير شوروي و باني نظريه پروستريكا (اصلاحات اقتصادي) و گلاسنوست (فضاي باز سياسي)، در مصاحبه با راديو "آزادي" گفت: "در مناقشاتي همچون مناقشه قراباغ نمي‌توان طرف برنده‌اي براي آن متصور بود. ما در همان اواخر سال 1988 مي‌توانستيم اين مناقشه را به صورتي حل و فصل نمايئم".
وي در باره اين مناقشه كه در دوران زمامداري او اوج يافت، اظهار داشت: "من اعتقاد داشتم كه بايد به قراباغ وضعيت حقوقي جمهوري مستقل اعطا گردد. رهبر وقت جمهوري آذربايجان (اگر اشتباه نكنم "وزيراف" بود) نيز قصد داشت با اين مسئله موافقت كند، اما بعداً اين مسئله محقق نگشت. شايد در آن زمان امكان مصالحه وجود داشت. اما اينك به هيچ وجه نمي‌توان متصور بود كه قراباغ بار ديگر تحت نظر و كنترل جمهوري آذربايجان قرار گيرد".
رهبر اسبق اتحاد شوروي و برنده جايزه صلح نوبل در بخش ديگري از مصاحبه خود با راديو " آزادي" با اشاره به زمزمه‌هاي مطرح شده اخير در خصوص احتمال آغاز مجدد جنگ در قراباغ گفت: "اينك بار ديگر سخنان جنگ‌طلبانه‌اي به گوش مي‌رسد، اما بايد از وقوع آن جلوگيري كرد و نگذاشت در قراباغ بار ديگر آتش جنگ شعله‌ور گردد. بايد مذاكره كرد، زيرا راه حل ديگري وجود ندارد. از جنگ بايد اجتناب ورزيد زيرا در صورت وقوع آن پاي دول بزرگ نيز به آن كشيده خواهد شد".
گورباچف با اشاره به وضعيت اسف‌بار قراباغ در زمان كنترل اين منطقه توسط جمهوري آذربايجان گفت: "حقيقتاً در دهه 80 (ميلادي) وضعيت قراباغ بسيار اسف‌بار و دردناك بود. دولت مركزي (آذربايجان) هيچ توجه اي به اين منطقه نداشت. مثلاً حتي امكان برقراري تماس با ايروان وجود نداشت. هيچ بودجه‌اي از طرف دولت در اختيار قراباغ قرار نمي‌گرفت. من بر اين عقيده بودم كه بايد سريعاً به قراباغ كمك شود. بايد وضعيت حقوقي آن مشخص مي‌گرديد و به اقتصاد آن كمك مي‌شد. مي‌بايست كارهايي صورت مي‌گرفت تا حداقل مردم منطقه بتوانند با ايروان به راحتي ارتباط برقرار كنند، البته بعداً ما بودجه‌اي براي اين منطقه در نظر گرفتيم، اما اينكه اين پول‌ها چگونه و در كجا هزينه شد، من از آن بي‌اطلاع هستم".
آخرين رهبر شوروي با اشاره به تهمت "حمايت از ارمنيان"، كه به او داده مي‌شد، گفت: "در آن موقع به من مي‌گفتند كه من ارمنيان را دوست دارم و آذربايجانيان را خير، چه سخن احمقانه‌اي!".

ياشار كمال: شرم آور است

"ياشار كمال"، نويسنده و يكي از چهره هاي شاخص ادبيات معاصر تركيه در گفتگو با خبرنگاران در پاسخ به اين سوال كه نظر وي درباره سخنان نخست وزير اردوغان مبني بر اخراج اتباع جمهوري ارمنستان كه به صورت غيرقانوني در تركيه به سر مي‌برند گفت: "شرم آور است، اين‌كار رانكنيد، آن خجالت آور است".
يادآور مي گردد؛ كه به همت و تلاش "ياشار كمال" بود كه كليساي سورپ خاچ (صليب مقدس) معروف به كليساي "آختامار" واقع در جزيره‌اي به همين نام در درياچه وان تركيه از نابودي و تخريب كلي نجات يافت. در سال 1951 مقامات وقت تركيه تصميم گرفتند تا اين كليسا را كه از ابنيه بي‌نظير و ارزشمند ارمنيان به شمار مي رود را تخريب كنند. كار تخريب آغاز و بخش ناقوس‌خانه آن نيز تقريباً تخريب گرديد. ياشار كمال با اطلاع از اين تخريب تلاش‌هايي را براي جلوگيري از اين وحشيگري و به عبارت ديگر قتل‌عام فرهنگي آغاز نمود و توانست مقامات ترك را متقاعد سازد كه "آنچه قصد داريد تخريب كنيد آثار ارزشمند به ارث رسيده مي‌باشد لذا تخريب آن كاري بس اشتباه است".
ياشار كمال در سال 1922متولد و در سال 1950 به اتهام ترويج عقايد چپي زنداني شد. وي رمان هاي زيادي منتشر كرده است كه رمان "حماسه آرارات" يكي از آثار ياشار كمال مي باشد.

خانواده ثروتمد علي‌اف

نشريه "واشنگتن پست" در يكي از شماره‌هاي اوايل ماه مارس مطلب جنجال برانگيزي در خصوص فعاليت‌هاي اقتصادي خانواده الهام علي‌اف رييس جمهور آذربايجان به چاپ رساند.
در اين مقاله آمده است كه نوجواني 12 ساله با نام خانوادگي الهام علي‌اف سال گذشته ميلادي املاكي به قيمت 44 ميليون دلار درشهر دبي، امارات متحده عربي خريداري كرده است. بخشي از اين املاك تعداد 9 ويلاي مجلل در كنار سواحل خليج فارس مي‌باشد.
به نوشته اين نشريه اين مقدار پول معادل 10 هزار سال حقوق يك شهروند جمهوري آذربايجان است. بد نيست بدانيد كه حقوق سالانه الهام علي‌اف رييس جمهور آذربايجان 228 هزار دلار است.
نويسنده واشنگتن پست بعد از مدتي پرس و جو توانسته است مشخصات خريدار اين املاك از قبيل نام، نام‌خانوادگي و تاريخ تولد وي را بدست آورد كه با مشخصات فرزند الهام علي‌اف مطابقت دارد. اين خبرنگار سپس تلاش كرده است تا از " آراز قاسم‌اف" سخنگوي مطبوعاتي رياست جمهوري آذربايجان جزئيات بيشتري از اين خريد بدست آورد، اما قاسم‌اف از ارائه توضيحات خودداري كرده است.
طبق اين خبر سازمان ثبت اسناد و املاك دبي به واشنگتن پست گفته است كه املاك بسياري به نام "ليلا" و "آرزو علي‌اف" به ثبت رسيده است. نويسنده واشنگتن پست گفته است كه اسامي اين دو نيز با اسامي دختران الهام علي‌اف مطابقت دارد و حتي تاريخ تولد آنان نيز يكي است. به نوشته اين روزنامه فرزندان الهام علي‌اف در دبي نزديك به 77 ميليون دلار مايملك در اختيار دارند.
عليرغم تمامي اين اطلاعات موثق، مسئولين جمهوري آذربايجان منكر صحت اين مسئله شده‌اند. مثلاً "ثابت باقراف" رييس پيشين شركت نفت دولتي آذربايجان (سوكار) در واكنش به خبر واشنگتن پست گفته است: "من فكر نمي‌كنم كه آنان اينچنين آشكارا اقدام به چنين كاري بكنند. اين خبر بيشتر شبيه به يك حركت تبليغاتي، جنجالي براي لطمه زدن به شخص رييس جمهور است كه مي‌تواند از سوي دشمنانش براي در تنگنا قرار دادن وي صورت گرفته باشد.

ديپلمات ترك:من منكر آن نيستم كه ارمنيان روزگار سختي را سپري كرده‌اند

سفير ويژه و مذاكره كننده طرف ترك با اتحاديه اروپا در مصاحبه با هفته‌نامه آلماني "اشپيگل" گفت: "من منكر آن نيستم كه ارمنيان روزگار سختي را سپري كرده‌اند.
"اگمن باغيش" در اين گفت‌وگو به موضوع قتل‌عام ارمنيان و روابط تركيه با ارمنستان نيز اشاره كرده است. سايت اينـترنتــي روزنامــه تركــيه‌اي "حـــريت" گزيده‌هايي از اين مصاحبه را منتشر كرده است كه در زير بخش هايي از آن را براي اطلاع خوانندگان به چاپ مي‌رسانيم.
سوال- چنانچه آمريكا رسماً واقعيت نژادكشي ارمنيان را به رسميت بشناسد، واكنش شما چگونه خواهدبود؟. آيا پايگاه آمريكائيان در كشورتان را خواهيد بست؟ آيا از پيمان "ناتو" خارج خواهيد شد؟ جواب- من پاسخ به اين سوالات را به قوه تخيل خوانندگان واگذار مي‌كنم. بگذار آنان در باره آن فكر و گمانه‌زني كنند. اما با اين حال بگذاريد يك نكته را يادآوري كنم و آن اين‌كه 70 درصد از نيازهاي پشتيباني و لجستيكي نظاميان آمريكايي مستقر در عراق از پايگاه اينجرليك كه در خاك كشورم واقع است، تامين شده و مي‌شود.
سوال- شما قتل‌عام را نفي مي‌كنيد، اما در عين‌حال در شهر "ايگدير" كشورتان براي گرامي‌داشت كشته‌شدگان ترك در سال 1915 "موزه قتل‌عام" بنا كرده‌ايد!
جواب- من منكر آن نيستم كه روزي اين موزه "به موزه همزيستي" و يا "موزه آمال مشترك" تغيير وضعيت دهد. من منكر آن نيستم كه ارمنيان روزگار سختي را سپري كرده‌اند.
سوال- آيا تركيه از درخواست غرامت ارمنيان پريشان است؟
جواب- همانطور كه مي‌دانيد در كشور من نزديك به يكصد هزار ارمني به صورت غير قانوني اقامت دارند. به نظر من اين مسئله نشان دهنده عدم وجود حس نفرت و كينه ميان دو ملت است. ما براي دوستي و نزديكي دو ملت در تلاش هستيم، روند عادي‌سازي روابط ميان دو كشور (ارمنستان و تركيه) از مدت‌ها پيش آغاز شده است. دولت من تلاش خود را براي حل و فصل مسايل لاينحل مانده به كار مي‌بندد. ما خواهان روابط دوستانه با تمام كشورهاي همسايه از جمله ارمنستان هستيم.

هشتمين بار

دادگاهي در تركيه بار ديگر رأي به تعطيلي تنها نشريه كردي آن كشور داد. به گزارش خبرگزاري "فيرات" طبق رأي دادگاه فعاليت نشريه فشمثص ثغهيشظش به مدت يك ماه به حال تعليق در آمد. دادگاه اين رأي را با استناد به ماده قانوني "ترويج تفكرات سازمان‌هاي تروريستي" از سوي دست اندركاران اين نشريه صادر كرده است.
دادگاه با استناد به قوانين جاري دست اندركاران اين نشريه را به اتهام "ترويج تفكرات سازمان‌هاي تروريستي" محكوم كرده است.
از سال 2006 تاكنون اين نشريه 7 بار به حكم دادگاه توقيف شده است.