عليرغم سكوت يكساله: آيا مقامات تركيه با برگزاري انتخابات براي تعيين خليفه ارمنيان موافقت خواهند كرد؟

مدت زمان طولاني است، كه اسقف "مسروپ موتافيان"، خليفه ارمنيان تركيه به بيماري صعب‌العلاجي گرفتار آمده است. با مشخص شدن اين مسئله و عدم توانايي ايشان در انجام وظايف كليسايي، شوراي مذهبي خليفه‌گري ارمنيان استانبول تصميم به برگزاري انتخابات براي تعيين خليفه جديد گرفت. براساس قوانين تركيه براي برگزاري چنين انتخاباتي بايد موافقت استانداري استانبول جلب مي شد. به همين منظور، سال گذشته خليفه‌گري ارامنه درخواستي به استانداري استانبول ارسال نمود كه تاكنون بلاجواب مانده است. اين خليفه‌گري اواسط ماه ژانويه سال جديد ميلادي (اواخر دي ماه) درخواست مجددي جهت پيگيري به استانداري استانبول ارسال و تقاضا نمود، كه با برگزاري انتخابات موافقت كرده و اجازه دهند خليفه جديد انتخاب و به اوضاع نا به سامان خليفه‌گري پايان داده شود. در اين درخواست‌ها 12 ماه مه (22 ارديبهشت) تاريخ برگزاري انتخابات اعلام شده است.
اما عليرغم گذشت نزديك به يك سال از ارسال اولين درخواست رسمي خليفه‌گري، مقامات ترك عملاً با در پيش گرفتن سياست سكوت و عدم پاسخگوئي به آن به بحران و ناهماهنگي در اين خليفه‌گري دامان زده و بسياري از فعاليت‌هاي آن را به حالت فلج در آورده‌اند.
با در نظر گرفتن اين كه جامعه ارمنيان تركيه، طبق قوانين آن كشور، اقليت مذهبي شناخته مي‌شوند و كليسا به مثابه حلقه اتصال اين جامعه با دولت در بسياري از نهادهاي اداري كشور نقش فعال و تعيين كننده‌اي ايفا مي‌كند، كه امور مربوط به احوال شخصيه و نيز مسايل حقوقي و مذهبي از آن جمله اند، عدم پاسخ‌گويي مسئولين ترك اقدامي هدفمند ارزيابي مي‌شود.
هرچند مقامات ترك نيك مي‌دانند، كه در نهايت ناچارند با برگزاري اين انتخابات موافقت كنند، اما آنان با اتخاذ اين روش قصد دارند ضمن ايجاد تضاد و تنش ميان "شوراي مذهبي" و "شوراي سياسي" جامعه ارمني، به ذن خود از ميان سه نامزد داوطلب يعني اسقف "گارگين بكچيان"، اسقف "سبوح چولاجيان" و اسقف "آرام آتشيان" انتخاب "اصلح‌" خويش را انجام دهند.
طبق قوانين تركيه، خليفه ارمنيان حتماً بايد از اتباع تركيه انتخاب گردد و نيز تنها روحاني كه پدرش داراي تابعيت تركيه را دارا بوده باشد حق عهده داري اين سمت را خواهد داشت.
در اساس‌نامه ملي ارمنيان استانبول كه در تاريخ 16 فوريه سال 1862 به تاييد باب عالي رسيده است، در
خصوص انتخاب و يا استعفاي خليفه آمده است.
فصل اول- ماده دوم، زماني كه كرسي خليفه به علت فوت و يا استعفا و يا هر دليل ديگر خالي بماند "شوراي مذهبي" و "شوراي سياسي" طي جلسه اي مشترك قائم مقام انتخاب خواهند كرد و از باب عالي (دولت) تائيد وي را خواستار خواهند شد.
يادآور مي‌گردد؛ كليساي مرسلي ارمني داراي يك مركزيت و سه حوزه فرعي مي باشد. "اجميادزين مقدس"، مركزيت كليساي ارمني در شهري به همين نام در جمهوري ارمنستان قرار دارد و مقر رهبر مذهبي ارامنه سراسر جهان جاثليق "گارگين دوم" مي‌باشد. حوزه "سيليسي" دومين جايگاه را در كليساي ارمني دارد و مقر آن در "آنتيلياس"، حومه بيروت پايتخت لبنان قرار دارد و رهبري آن بر عهده جاثليق "آرام اول" است. دو حوزه ديگر كليساي ارمني، حوزه قسطنطنيه (استانبول) و بيت‌المقدس مي‌باشد. اين دو حوزه پاتريارك نشين بوده، در امور داخلي و اداري خود از استقلال برخوردار هستند. اما در خصوص امور كلي كليسا تابع اجميادزين مقدس مي‌باشند.
مصاحبه "مليت" با اسقف "چولاجيان"
اسقف "سبوح چولاجيان" يكي از نامزدهاي تصدي‌گري سمت خليفه ارمنيان تركيه در مصاحبه با خبرنگار روزنامه مليت چاپ تركيه به پرسش هاي وي پاسخ داد.
اسقف چولاجيان كه در حال حاضر رهبر خليفه‌گري "گوگارك" جمهوري ارمنستان است، در شهر مالاتياي تركيه متولد شده و در سن 10 سالگي به همراه خانواده به ارمنستان مهاجرت كرده است. ايشان هم اينك تابعيت جمهوري ارمنستان را دارا مي باشد. وي به مليت گفته است، چنانچه به سمت خليفه انتخاب شود تابعيت تركيه را نيز خواهد پذيرفت.
چولاجيان در اين مصاحبه تشديد ناگهاني بيماري اسقف مسروپ موتافيان خليفه فعلي ارمنيان تركيه را به موضوع ترور "هراند دينك" سردبير 53 ساله هفته نامه "آگوس" كه در تاريخ 17 ژانويه سال 2007 اتفاق افتاد ارتباط داد و گفت: "بعد از قتل دينك، اسقف موتافيان تحت فشارها و تهديدات بيشماري قرار گرفت و اين مسائل باعث تشديد بيماري گشته تاثير بسيار بدي بر سلامتي ايشان بر جاي گذاشت.
درباره موضوع قتل عام سال 1915 ارمنيان اسقف چولاجيان اظهار داشت: "غرب از ما (ارمنيان) براي نيل به اهداف خود در آناتولي استفاده كرد. ارمنيان قرباني اهداف خودخواهانه غرب شدند. آلماني‌ها ترجيح مي دهند كه در اين باره سكوت اختيار كنند در حالي كه آنان سهم و مسئوليت بسياري در خصوص آنچه در سال 1915 به وقوع پيوست برگردن دارند".
وي درباره آينده روابط تركيه و ارمنستان گفت: "من مخالف ميانجي‌گري هستم. به عقيده من دو ملت بهتر از هر كس ديگري از يكديگر شناخت دارند، لذا به دول غربي توصيه مي‌كنم نمك بر زخم‌هايمان نپاشند. ما (دو ملت) بايد به چشمان يكديگر نگاه كنيم و سعي كنيم درباره موضوعات دردناك و مبرم هر كدام به گفتگو بنشينيم".
خانم "ورژيحان چيفل‌اوغلو" مصاحبه‌گر ارمني‌الاصل "مليت"، خود در گفتگو با راديو آزادي از افزايش شانس اسقف چولاجيان براي انتخاب شدن سخن راند. وي در تاريخ 19 فوريه در گفتگو با اين راديو گفت: "تا چند ماه پيش چنين به نظر مي‌رسيد، كه اسقف "آرام آتشيان"، جانشين موقت فعلي خليفه موتافيان شانس اول را براي انتخاب داراست، اما اخيراً بر شمار حاميان اسقف چولاجيان در ميان ارمنيان استانبول به نحو محسوسي افزوده شده است". به گفته "چيفل‌اوغلو" هر روز بر تعداد حاميان دولتي ايشان نيز افزوده مي شود. وي در حمايت از اسقف اظهار داشت: "من به عنوان تبعه تركيه و به عنوان يك روزنامه‌نگار بر اين عقيده‌ام كه انتخاب اسقف چولاجيان مي‌تواند بسيار سمبليك و معنادار باشد. ايشان متولد تركيه هستند و در خصوص عادي سازي روابط تركيه و ارمنستان نظر بسيار مساعدي دارند، لذا من بر اين اعتقادم كه دولت تركيه بايد بدون ايجاد هيچ گونه مانعي با نامزدي ايشان موافقت نمايد".
عكس. اسقف "مسروپ موتافيان