وضعيت موزه ماركو گريگوريان در ابهام

دو سال پيش، وقتي "ماركو گريگوريان" هنرمند پيش كسوت مدرن فوت كرد، هنرمندان ايران نگراني خود را نسبت به وضعيت آثار هنري و مجموعه شرقي او كه در طول زندگي جمع آوري نموده و به وزارت فرهنگ و هنر ارمنستان اهدا كرده بود تا جايگاه مخصوصي براي آن اختصاص داده شود ابراز داشتند.
آثار اين هنرمند بنام تا آن زمان به صورت موقت در بخشي از موزه ادبيات ايروان، كه موزه خاورميانه ناميده شد، جا داده شده بود و به مدت 18 سال به همت ماركو گريگوريان به طور موقت در آن محل پا برجا بود.
در همان ايام بيش از صد نقاش و هنرمند در ژانرهاي مختلف طوماري در تهران تهيه كرده و توسط سفير ارمنستان در ايران جناب آقاي كارن نظريان و از طريق وزارت خارجه اين نگراني را به گوش وزير فرهنگ ارمنستان رساندند. ايشان نيز طي نامه اي رسمي به هنرمندان ايراني اطمينان دادند كه تا وقتي ايشان وزير فرهنگ ارمنستان هستند هيچ اتفاقي براي اين موزه نخواهد افتاد و سعي خواهد شد كه اين جاي موقت 18 ساله به موزه دايمي تبديل گردد. (نامه ايشان از طريق سفير ارمنستان به روزنامه "آليك" ابلاغ شد و در تاريخ 5 فوريه 2008 براي اطمينان خاطر هنرمندان نگران ايران در آن روزنامه به چاپ رسيد.)
پاييز امسال كه براي رونمايي كتاب "دانشنامه ايرانيان ارمني" به ايروان رفته بودم وظيفه خود دانستم به آرامگاه و موزه ماركو نيز سري بزنم. وقتي به درب ورودي موزه رسيدم تابلوي ورودي موزه سر جايش نبود و راهروي طويلي كه آثار ماركو و يادگارهاي خانواده اش در آنجا به نمايش گذاشته شده بود نيز تقريباً خالي بود. تنها در گوشه اي از آن فرش هايي كه ماركو خود طراحي كرده و بافته بود قرار داشت و چند اثر كوچك از نقاشي هايي كه در ايتاليا قلم زده بود ديده مي شد و بس.
ويترين هايي كه با پول ماركو خريداري شده بود و مدال ها و عكس هاي خانواده اش در آن ها نگهداري مي شد در اختيار موزه ادبيات قرار داده شده بود كه براي نمايشگاه شاعر پر آوازه ارمني "دانيل واروژان" كه در آن محوطه تدارك ديده شده بود استفاده كنند. نصف تالار را وسايل نمايشگاه واروژان پر كرده بود و نصف ديگر ديوارهاي خالي. آثار ماركو را به زيرزمين برده بودند؟!!
با دفتر وزير تماس گرفتم و بعد وزير را ديدم، گفتند: "بدون اجازه من انجام شده است". سپس دستور دادند وضعيت به حالت قبلي تغيير يابد. خانم معاون آمد، دستوراتي داد و گفت: بعد از نمايشگاه ويترين ها را بر مي گردانند و آثار ماركو در آن ها جاي داده خواهد شد.
نمايشگاه گويا اول دسامبر افتتاح مي شد. ولي اين قسمت موزه ماركو را اول سپتامبر خالي كرده و تابلوي ورودي موزه را برداشته بودند. آيا در اين شرايط قول داده بودند آثار ماركو هنرمند جهاني را حفظ كنند؟ وزيري كه اين قول را داده بود هنوز سر كار است و سر قولش نيز مي ايستد. بدبختي اين جاست كه هنرمندان نوگراي ارمنستان تا زماني كه ماركو در قيد حيات بود پروانه وار به گردش مي چرخيدند، اما پس از مرگش كه بيش از سه ماه از آن مي گذشت، هيچ كدام سري به اين موزه نزده بودند و گر نه آن ها نيز مثل من متأثر مي شدند.
اين يكي شايد از خصوصيات هنرمندان است. زماني كه سال گذشته در تهران نمايشگاهي از هنرمندان ارمني ايران در مؤسسه فرهنگي هنري صبا برگزار مي شد پيشنهاد كردم يكي از تالارها را به ياد ماركو گريگوريان نامگذاري كنند. اين پيشنهاد را حتي اعضاي ارمني برگزار كننده از جمله خانم "ليليت تريان" مجسمه ساز "سروژ پارسقيان" نقاش و آرمان استپانيان عكاس در تأييد آن قدمي بر نداشتند.
متأسفانه در ارمنستان هم محيط هنري دست كمي از اينجا ندارد، چرا كه اگر در داشتن موزه خاورميانه ماركو گريگوريان جدي بودند، شايد تا به حال وضع اين موزه روشن شده بود. و مطمئناً اسباب تأسف خواهد بود اگر اوضاع به همين منوال پيش رود.
به هر حال، من سعي كردم وجدان هنري هنرمندان و مسئولان را در اين باره بيدار كنم و فكر مي كنم نوشتن اين مطالب براي ثبت در تاريخ هنري مهم بود.
يادآور مي گردد؛ ماركو گريگوريان تنها نقاش ارمني ايراني است كه در كنار نقاشان بنام دنيا در موزه "متروپوليتن" سايت مخصوص خود را دارد و همچنين آثارش در كنار آثار دو هنرمند ديگر ارمني "آرشيل گوركي" و "روبن ناكيان" در موزه هنرهاي معاصر نيويورك جايگاه مخصوص خود را دارد.
ژانت لازاريان نوامبر 2009