نگاهي به ماهييت اصلاحات صورت گرفته در تركيه

از ابتداي سال جديد ميلادي تلويزيون دولتي تركيه براي اولين بار پخش برنامه به زبان كردي از شبكه 6-TRT را آغاز نمود. همانطور كه مي دانيم تا سال 1991 ميلادي آموزش زبان كردي و نيز پخش برنامه هاي راديوئي و تلويزيوني به اين زبان نه تنها ممنوع بلكه جرم تلقي شده و مجازاتهاي سنگيني در انتظار خاطيان بود. هرچند در سال 2002 منع قانوني پخش برنامه هاي راديوئي و تلويزيوني برداشته شد اما با اين حال راه اندازي شبكه خصوصي تلويزيوني تا امروز نيز عملاً غير ممكن است. بعد از در دستور كار قرار گرفتن عضويت تركيه در اتحاديه اروپا و اعمال فشار اين اتحاديه، آنكارا به ناچار در سال 2004 قبول كرد تا به مدت 30 دقيقه (!) در هفته برنامه هايي را به زبان كردي از تلويزيون دولتي پخش نمايد، اين در حالي بود كه اندك زماني بعد از پخش، به دليل كيفيت پايين اين برنامه ها اعتراضات شديدي در جامعه كردهاي تركيه پديدار گرديد. به همين دليل در حال حاضر پخش برنامه هاي كردي از شبكه هاي تلويزيوني منطقه كردستان عراق عملا مخاطبان بسياري را در كردستان تركيه به خود جلب كرده است. در عين حال كرد هاي تركيه اين امكان را دارند كه بيننده بيش از 10 شبكه تلويزيوني كه به زبان كردي از ايران و عراق برنامه پخش مي كنند باشند. اما در بين عامه كرد هاي تركيه شبكه ماهواره اي "روژ تي وي" كه از بلژيك برنامه پخش مي كند، از محبوبيت بالايي برخوردار مي باشد. اين شبكه تلويزيوني منادي و تريبون تبليغاتي حزب كارگران كردستان تركيه (پ. ك. ك.) محسوب مي شود.
به عقيده كارشناسان، تركيه قصد دارد با راه اندازي اين شبكه تلويزيوني از شمار بييندگان "روژ تي وي" كاسته و نظر آنان را به شبكه خود جلب نمايد تا بدين ترتيب از تاثيرات و نفوذ پ. ك. ك. نزد كردها بكاهد.
هر چند اين حركت از سوي تحليلگران گامي مثبت در جهت رعايت حقوق اقليت كرد اين كشور ارزيابي شده، اما آنكارا در راستاي تحقق اهداف تبليغاتي خود بي شك با مشكلات، موانع و چالش هاي جدي روبرو خواهد گرديد. در واكنش به اين اقدام، شبكه تلويزيوني و جرايد وابسته به حزب كارگران كردستان تركيه از همه كرد ها درخواست نموده كه اين شبكه را بايكوت نمايند زيرا آن "شبكه خائنين" و مركز پخش "امواج استعاله كردها" مي باشد. اين سازمان كردي اعلام كرده است كه دولت تركيه قصد دارد با راه اندازي اين شبكه از يك سو تبليغات عليه پ. ك. ك. را شدت بخشيده و از سوي ديگر در اتحاديه اروپا براي خود اعتبار كسب كند.
به عقيده پ. ك. ك. دولت اردوغان از هم اينك شرايط را براي كسب آراي كردهاي ساكن شرق تركيه براي انتخابات ماه مه (ارديبهشت) فراهم مي آورد، چرا كه به گفته پ. ك. ك. حمايت كرد ها از حزب حاكم "توسعه و عدالت" به طور چشمگيري كاهش يافته است.
"نيحات علي اوزكان" تحليلگر ترك تصميم دولت براي راه اندازي اين شبكه تلويزيوني را از دو جنبه مهم دانسته است. به عقيده اين كارشناس، اردوغان با اين تصميم قصد دارد ضمن طرح شبكه جايگزين به جاي تلويزيون جدائي طلبان در جامعه كردهاي كشور به درخواست ها و فشارهاي اتحاديه اروپا براي رعايت حقوق فرهنگي كرد ها پاسخي عملي و قانع كننده بدهد.
اتحاديه اروپا در واكنش به اين اقدام آنكارا، با مثبت ارزيابي كردن راه اندازي اين شبكه تلويزيوني اظهار اميدواري كرده است كه آن "به تريبون تبليغاتي" دولت تبديل نگردد. در پاسخ به اين اظهار نظر، يك مقام حزب "توسعه و عدالت" اطمينان داد كه "شبكه 6-TRT هيچ وجه و تحت هيچ شرايطي به شبكه و تريبون تبليغاتي دولت تبديل نخواهد شد بلكه صادقانه تلاش خواهد كرد تا به نياز هاي فرهنگي اقليت كرد كشور پاسخ دهد". به كلام "طيب اردوغان" نخست وزير، "راه اندازي شبكه كردي وحدت ملي را تحكيم و مردم سالاري را در اين كشور نهادينه خواهد كرد و راه را براي برداشتن گام هاي مثبت ديگر باز خواهد كرد".
"چنگيز كاندار" يكي ديگر از تحليلگران سياسي تركيه در گفتگو با خبرگزاري رويترز گفت، كه به اعتقاد وي "اين شبكه تلويزيوني تاثير سياسي و ملموسي بر جامعه كرد ها نخواهد گذاشت".
مراسم افتتاحيه
در مراسم افتتاحيه اين شبكه تلويزيوني خانم "روجين" خواننده كرد كه به خاطر سرودن ترانه هاي ملي گرايانه كردي چهره اي نام آشنا به شمار مي رود، به هنر نمايي پرداخت. جالب است بدانيد كه در سال هاي گذشته چندين شبكه تلويزيوني تركيه به خاطر پخش ترانه هاي هنري اين خواننده كرد، جريمه شده بودند. به گفته مسئولين تلويزيون تركيه از اين به بعد نه تنها خانم "روجين" بلكه ديگر هنرمندان كرد نيز مي توانند در شبكه 6-فقف به هنرنمايي بپردازند. رسانه هاي تركيه در اخباري غير موثق و بدون ارايه نامي مشخص، به نقل از دست اندكاران اين شبكه اعلام كرده اند كه در برنامه هاي سياسي اين شبكه از دگر انديشان كرد نيز دعوت به عمل خواهد آمد. (؟!)
در واكنش به اين خبر شماري از جرايد كرد نوشتند: "از زمان تاسيس جمهوري تركيه تاكنون، سياست رسمي دولت نفي هويت كردي بوده است، پس بنابر اين دولتمردان تركيه در مرحله اول بايد وجود كردها و هويت آنان را به رسميت بشناسد و سپس اقدامات ديگر را به مرحله اجرا بگذارند".
ادامه شوونيسم تركي
عليرغم تمامي اين اقدامات و ژست هاي سياسي، درحال حاضر نيز حكام آنكارا موانع ومشكلات جدي در بكارگيري زبان كردي پديد مي آورند. كودكان كرد در مدارس از آموزش زبان مادري خود محروم مي باشند. روستا هاي كردي از داشتن اسامي كردي منع شده اند، حتي كودكان كرد نيز از داشتن اسامي كردي محروم مي شوند. شوونيسم تركي تا آنجا پيش رفته است كه چندي پيش حتي از ورود كودكي به تركيه صرفاً به علت آنكه نام كردي داشت، ممانعت به عمل آورده شد.
جالب است بدانيد در ماه هاي اخير آن بخش از سخنراني نمايندگان كرد مجلس ملي تركيه كه به زبان كردي بيان شده در گزارش هاي مكتوب مجلس به عنوان "زبان مجهول" نام برده شده است (!) و اين در حالي است كه تني چند از فعالان كرد از حزب "جامعه دمكراتيك" طرفدار كرد ها، به دليل تكلم به زبان كردي در تجمعات عمومي مورد بازجويي و بازخواست قرار گرفته اند.
ادامه "ديپلماسي تلويزيوني"
آنكارا براي جلب اعتماد جامعه ارمنيان تركيه قصد دارد "ديپلماسي تلويزيوني" را در مورد آنان نيز بكار گيرد. روزنامه "صباح" چاپ استانبول طي خبري در اين باره نوشت: "مقامات تصميم گرفته اند از اواخر سال 2009، شبكه تلويزيوني به زبان ارمني راه اندازي كنند. مسئولين تلويزيون دولتي تركيه از هم اينك كارهاي مقدماتي راه اندازي اين شبكه را آغاز كرده اند".
به نوشته اين روزنامه از ماه آينده ميلادي (فوريه) شبكه راديويي به زبان ارمني نيز آغاز به كار خواهد كرد. طبق اين خبر شبكه ارمني تلويزيون بر روي آنتن ماهواره اي نيز خواهد رفت تا مردم جمهوري ارمنستان نيز بتوانند آن را تماشا كنند. اين شبكه قرار است اخبار مهم و رويداد هاي مربوط به ارمنستان و تركيه را به سمع و نظر بينندگان برساند.
سياست جديد
مشخص است كه تركيه در ارتباط با اقليت هاي خود به ويژه كرد ها و ارمنيان سياست جديدي را در پيش گرفته است. اين تغيير نگرش دلايل مختلفي دارد كه از عمده ترين آنها مي توان به درخواست اتحاديه اروپا در خصوص اعمال رفورمهاي اساسي در مورد رعايت حقوق اقليت ها به مثابه يكي از پيش شرط هاي عضويت تركيه در آن اتحاديه، احتمال شناسايي قتل عام ارمنيان از سوي حكام جديد كاخ سفيد، تصويب قانون جديد از سوي اتحاديه اروپا مبني بر اعمال مجازات براي نافيان قتل عام ارمنيان و تحولات مربوط به مسئله كردي خصوصاً در منطقه خود مختار كرد شمال عراق اشاره كرد.
در پايان اين نكته را نيز بيافزاييم، كه هرچند گزارشگر كميسيون اتحاديه اروپا در امور تركيه با حمايت از اقدامات اردوغان گفته بود: "هر قدر اصلاحات انجام شده شما بيشتر باشد ميزان حمايت ما از شما بيشتر خواهد بود"، اما وجود و ادامه مشكلات و مناقشات لاينحل تركيه در عرصه هاي داخلي و خارجي نشان مي دهد كه اين اصلاحات بدور از محوريت استراتژيكي صرفاً رفورم هاي تاكتيكي براي جلب نظر و به اصطلاح راضي كردن قدرت هاي اروپايي براي قبول عضويت اين كشور در اتحاديه اروپا صورت مي گيرد و لا غير.