نقشه كدام راه؟!

در شامگاه 22 آوريل (2 ارديبهشت) بيانيه اي مشترك به امضاي وزارتخانه هاي خارجه ارمنستان، تركيه و سوييس منتشر گرديد. در اين بيانيه آمده است، كه تركيه و ارمنستان با ميانجيگري سوييس تلاشهاي مستمري را با هدف عادي سازي روابط في ما بين و شكوفايي آن بر مبناي حسن همجواري و احترام متقابل و نيز به منظور حمايت از صلح و امنيت براي كل منطقه آغاز كرده اند. بر اساس آنچه در بيانيه آمده، در نتيجه اين تلاش ها و گفتگوها پيشرفت مشهودي در درك متقابل ميان طرفين حاصل گرديده است. بدين ترتيب طرفين براي ادامه روند عادي سازي روابط در چارچوبي كه مورد پذيرش دو طرف باشد به توافقاتي دست يافته و "نقشه راه" و الگويي براي چگونگي مسير آينده روابط ترسيم كرده اند. به عقيده امضاء كنندگان، اصول قيد شده در اين بيانيه دورنماي مثبتي براي ادامه روند پيش گرفته شده، پديد آورده است.
هر چند كه "سرژ سركسيان" رييس جمهور ارمنستان اعلام كرده است كه بزودي كليات متن توافق شده براي اطلاع عموم انتشار خواهد يافت. اما هنوز از چند و چون و مفاد توافقات رسماً خبري انتشار نيافته است.
بعد از صدور اين بيانيه واكنش هاي عمدتاً منفي در محافل سياسي، احزاب و تشكلات ارمني داخل و خارج از ارمنستان شكل گرفت. از جمله يكي ازچهار حزب دولت ائتلافي صدور اين بيانيه و انجام چنين توافقي را بدون هماهنگي و اطلاع با خود و ديگر احزاب ائتلاف محكوم نموده و اعلام كرد در صورت قانع نشدن از توضيحات سرژ سركسيان از دولت كناره گيري خواهد كرد.
در واكنش به اعلام به اصطلاح "نقشه راه" يكي از تحليلگران سياسي ارمنستان نيز چنين اظهار نظر كرده است: "صدور چنين بيانيه اي آن هم در شامگاه 22 آوريل، يعني يك روز مانده به 24 آوريل، سالروز نژادكشي ارمنيان توسط دولت تركيه، و اعلام حمايت سريع آمريكا از آن بيانگر اين مساله است كه اين توافقنامه با هماهنگي قدرت هاي بزرگ صورت گرفته است. بدين ترتيب عدم به كارگيري واژه "نژادكشي" در بيانيه "باراك اوباما"، رييس جمهور آمريكا كه به مناسبت 24 آوريل صادر شد نيز آنقدرها بي دليل نبود. وي "دليل" و "فرصت بسيار ايده الي" را براي به كارنبردن اين واژه به دست آورده بود، زيرا هر گونه اقدام و سخن "نسنجيده" مي توانست عواقب بسيار "مخربي" در پي داشته باشد.
از سوي ديگر "تيگران بالايان" دبير مطبوعاتي وزارت امور خارجه ارمنستان در پاسخ به سئوال يكي از شبكه هاي تلويزيوني آن كشور در خصوص معناي واژه "نقشه راه" كه در بيانيه به كار رفته است، گفت: "نقشه راه" كلمه اي ديپلماتيك و به معناي ترسيم برنامه و اقدامات و گام هاي پيش رو مي باشد".
در خبر ديگري كه هنوز از سوي هيچ منبع موثقي تاييد نشده است، روزنامه تركيه اي "صباح" يك روز بعد از صدور اين بيانيه طي مطلبي از جزييات اين توافق نامه پرده برداشت. به نوشته اين روزنامه، اين توافق نامه شامل پنج بند است. طبق يكي از اين بندها، ارمنستان مي بايست عهدنامه موسوم به "قارص" را به رسميت بشناسد. طبق اين عهدنامه تحميلي كه در 13 اكتبر سال 1921 ميان اتحاد جماهيري شوروي و تركيه به امضاء رسيد تحت فشار آنكارا دو منطقه نخجوان و قراباغ از جمهوري ارمنستان شوروي جدا و به جمهوري آذربايجان شوروي واگذار گرديد. همچنين مرزهاي رسمي ارمنستان و تركيه (مرزهاي كنوني) تعيين گرديد.
به نوشته صباح از ديگر مفاد اين بيانيه تشكيل كميته اي متشكل از تاريخدانان دو كشور براي بررسي واقعيت قتل عام ارمنيان مي باشد. طبق توافق طرفين كارشناساني از ديگر كشورها نيز ميتوانند به اين جمع اضافه گردند. صباح ماده سوم "نقشه راه" را بازگشايي مرز زميني تركيه با ارمنستان و آغاز مراودات مرزي و امضاي قراردادهاي تجاري، اقتصادي و برقراري روابط مستقيم ديپلماتيك ميان دو كشور اعلام كرده است. در بند ديگر اين توافق نامه، دو كشور سفراي خود در گرجستان را به عنوان سفير در پايتخت هاي دو كشور تعيين خواهند كرد. اما درمورد پنجمين بند، صباح مي نويسد، مجالس قانون گذاري دو كشور مفاد درج شده در "نقشه راه" را بعد از بررسي مي بايست به تصويب برسانند. جداي از درست و يا نادرست بودن مطالب مندرج در روزنامه تركيه اي صباح بايد نكته اي را به صراحت خاطرنشان كرد و آن اينكه امضاي هر گونه قرارداد و توافق نامه اي از سوي هر دولتي در ارمنستان كه حق ملت ارمني در احقاق حقوقشان كه همانا محكوميت نژادكشي و پذيرش پيامدهاي منتج از آن از سوي حكام كنوني تركيه و از آن جمله دادخوست ارضي ازاين كشور را زير سئوال ببرد از سوي مردم ارمنستان و جوامع ارمنيان خارج از ارمنستان نفي و با عكس العمل آنان روبرو شده و محكوم به شكست خواهد بود.